ΤΑ ΜΑΤΙΑ

Τα μάτια θεωρούνται ο καθρέπτης της ψυχής. Επαρκέστατο μέσο επικοινωνίας, όπως η σκέψη και η λέξη, τα μάτια είναι στην πραγματικότητα ένα

τέλειο και πολύτιμο όργανο, το οποίο πρέπει να διαφυλάξουμε με κάθε φροντίδα, για να διατηρήσουμε την αποτελεσματικότητα τους.

Τα μάτια, αυτή η λέξη, μάς κάνει να σκεφθούμε την αίσθηση που συνδέεται με αυτά: δηλαδή την όραση. Αυτή είναι η πιο σημαντική από τις πέντε αισθήσεις, εάν υπολογίσουμε ότι περίπου το 80% των πληροφοριών, που προσλαμβάνουμε από τον κόσμο που μας περιβάλλει, το οφείλουμε στις οπτικές οδούς. Για να χαρακτηρίσουμε ένα πλάσμα που μας είναι πολύ αγαπητό το αναφέρουμε σαν το «φως των ματιών μας» και επίσης εάν μας ρωτούσαν ποια από τις 5 αισθήσεις θα θέλαμε ν' απαρνηθούμε, πιστεύω ότι θα είμασταν απολύτως σύμφωνοι στο να αρνηθούμε τελευταία την όραση, όχι μόνο γιατί είναι η πιο σημαντική αίσθηση για μια αυτόνομη ύπαρξη, αλλά και γιατί η αισθητική ευχαρίστηση που μας προσφέρουν είναι αυτή που μας επιτρέπει να χαιρόμαστε κάθε μέρα της ζωής μας.

Τα μάτια συχνά ονομάζονται «ο καθρέπτης της ψυχής». Πράγματι, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο όργανο του ανθρώπου, τα μάτια αντικαθρεφτίζουν το χαρακτήρα του, την ιδιοσυγκρασία του, αλλά ακόμη και την κατάσταση της ψυχής και της υγείας του. Με τα μάτια αποκτούμε την πρώτη αντίληψη του εξωτερικού κόσμου" και τα μάτια, περισσότερο από τις σκέψεις και τις λέξεις, μας επιτρέπουν να επικοινωνούμε με τους άλλους. Τα μάτια, όπως και ο τρόπος που κοιτά ένα άτομο, τέλος, είναι αυτά που τον κάνουν συμπαθή ή όχι από την πρώτη στιγμή.

Η σημασία της όρασης

Συχνά λέμε «βλέπω» και εννοούμε «καταλαβαίνω». Η παράθεση των δύο αυτών εννοιών: βλέπω - καταλαβαίνω αποδεικνύει ότι η όραση είναι μια καθαρά εγκεφαλική λειτουργία. Βλέπουμε με τα μάτια και το μυαλό, το οποίο συλλαμβάνει, αποδέχεται, και επεξεργάζεται τα ερεθίσματα και τις πληροφορίες που δέχεται. Η όραση λοιπόν είναι μια λειτουργία προσωπική, ατομική, και δεν επαναλαμβάνεται: καθένας από εμάς μεταφράζει με τον τρόπο του τα στοιχεία που έχουν μεταβιβασθεί από το μάτι και η όραση του είναι η προσωπική του παραδοχή ή η απόρριψη του για τον κόσμο που τον περιβάλλει. Γι’ αυτόν το λόγο μια επαρκής όραση, κατά κύριο λόγο μια καλή λειτουργία του ματιού, είναι ανεκτίμητης αξίας για την επιτυχία στη ζωή. Όποιος δέχεται ή επεξεργάζεται λανθασμένα στοιχεία δεν μπορεί να έχει σωστά αποτελέσματα: όποιος, εξάλλου, έχει περιορισμένη επαφή με τον κόσμο, γιατί δεν τον κατανοεί και γιατί δεν μπορεί να κινηθεί με ασφάλεια, εύκολα θα γίνει εσωστρεφής ή αγχώδης. Η ισορροπία του σώματος οφείλεται σε μεγάλο μέρος στο συγχρονισμό των ματιών. Η έλλειψη αυτής της δυνατότητας, που πολλές φορές δεν εντοπίζεται ή υποτιμάται στις επισκέψεις στον οφθαλμίατρο, δημιουργεί στο άτομο σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινή του ζωή: θα κουρασθεί γρήγορα να διαβάζει και να γράφει, παρόλο που η όραση του θα είναι καλή και παρόλο που θα κάνει χρήση γυαλιών. Θα βρεθεί σε σύγχυση και σ' ένα περιβάλλον μη φιλικό που θα τον κάνει να νιώθει μειονεκτικά και ανίκανο για πολλές πρακτικές εργασίες. Η μη τέλεια όραση θα κάνει δύσκολη οποιαδήποτε διαδικασία μάθησης εξαιτίας της συνεχούς έντασης του εγκεφάλου, ο οποίος λειτουργεί ως προσαρμοστικό μέσο, τόσο στο φυσικό τομέα (θέση, στάση, ισορροπία, κίνηση) όσο και στον πνευματικό, από τη στιγμή που η διανοητική διεργασία συναντά αξιοσημείωτα προβλήματα, αλλά και στον ψυχοσυναισθηματικό.

Η διαδικασία της «αποτύπωσης», που ανακαλύφθηκε από τον Αυστριακό φυσιολόγο Konrad Lorent, είναι ένα ακόμα παράδειγμα της σημασίας της όρασης. Πολλά ζώα «σταθεροποιούν» στη μνήμη τους την πρώτη εικόνα που βλέπουν μόλις γεννιούνται και εξαρτώνται τόσο πολύ από αυτήν, που την ακολουθούν για όλη την περίοδο της ανάπτυξης τους. Συνήθως πρόκειται για τη μητέρα τους και προφανώς αυτή ήταν και η πρόθεση της φύσης. Πειραματικές έρευνες απέδειξαν ότι και ο άνθρωπος όπως και τα ζώα έχουν τη δυνατότητα της αποτύπωσης των χαρακτηριστικών του κοντινού τους προσώπου, τα οποία και αναγνωρίζουν από πολύ νωρίς. Παρ' όλα αυτά το μάτι δεν έχει μόνο οπτικές λειτουργίες. Το 20% των ερεθισμάτων που έχει δεχθεί ο αμφιβληστροειδής χιτώνας δε διαβιβάζεται στην οπτική πλευρά του εγκεφάλου, αλλά σε άλλα κέντρα - ρυθμιστές του προσανατολισμού και της θέσης του σώματος στο χώρο, στους κύριους αδένες, στα συναισθηματικά κέντρα, που προκαλούν αντιδράσεις αγάπης κ.λπ.

Συμπεραίνεται, λοιπόν, ότι ο οφθαλμός είναι από τα σπουδαιότερα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού, αλλά και όλων των σπονδυλωτών, που ως όργανο της όρασης υποδέχεται τους φωτεινούς ερεθισμούς και μέσω του οπτικού νεύρου συνδέεται με τον εγκέφαλο. Τη σημασία του είχε επισημάνει ο άνθρωπος από τα αρχαιότατα χρόνια, η δε οφθαλμολογία ήταν ήδη ανεπτυγμένη στους αρχαίους πολιτισμούς.

Ανατομία και λειτουργία των ματιών

Το μάτι έχει σχήμα σφαιρικό και διάμετρο 2'/2 εκατοστά. Η οπτική σφαίρα σχηματίζεται από τρία στρώματα, που ονομάζονται χιτώνες ή υμένες. Αυτοί είναι οι:

—         εξωτερικός χιτώνας ή συμπληρωματικός ή ινώδης

I μεσαίος χιτώνας ή αγγειώδης

—         εσωτερικός ή αμφιβληστροειδής

Το κεντρικό σημείο του σκληρωτικού, δηλ. ο κερατοειδής, είναι διάφανο για να επιτρέπει στο φως να φθάνει στο εσωτερικό του ματιού. Το υπόλοιπο μέρος είναι λευκό και απαλλίζον. Τα αιμοφόρα αγγεία που τρέφουν το μάτι βρίσκονται στο μεσαίο μέρος, δηλ. τον αγγειώδη. Στο κέντρο διαμέσου του διαφανή κερατοειδή φαίνεται η ίριδα, το χρωματισμένο μέρος του ματιού, με την κόρη στο κέντρο. Ακριβώς πίσω από την ίριδα βρίσκονται οι κρυσταλλικοί φακοί που υποκλέπτουν το φως και το επικεντρώνουν στον αμφιβληστροειδή. Ο βλεφαριδικός μυς βρίσκεται στο εσωτερικό των βλεφαριδικών προεξοχών, οι οποίες είναι διπλώσεις γύρω από τους κρυσταλλικούς φακούς, και στις οποίες είναι ενωμένος, διαμέσου ενός μικρού συνδέσμου, για να μπορεί να ελέγχει τη συστολή και διαστολή τους.

Το οπτικό νεύρο, που βρίσκεται στο βάθος του ματιού, επιμηκύνεται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, το εσωτερικό στρώμα του ματιού. Πάνω στον αμφιβληστροειδή, που είναι εξαιρετικά ευαίσθητος και μαλακός, προβάλλονται οι εικόνες των εξωτερικών αντικειμένων. Από τις φωτεινές ακτίνες μόνο το κεντρικό μέρος φθάνει στο εσωτερικό του ματιού, ενώ τα υπόλοιπα μέρη παρακρατούνται από την κόρη. Οι κρυσταλλικοί φακοί, με σχήμα αμφίκυρτο, συγκλίνουν τις ακτίνες στον αμφιβληστροειδή όπου σχηματίζεται μια αναστρεφόμενη εικόνα. Το οπτικό νεύρο μεταδίδει την εικόνα στον εγκέφαλο όπου σχηματίζεται η πραγματική και αληθινή όραση. Η καμπυλότητα του κρυσταλλοειδή διαφέρει ανάλογα με την απόσταση των αντικειμένων από το μάτι, που αντίθετα διατηρεί αναλλοίωτο το σχήμα του: οι μύες που βρίσκονται στο εσωτερικό της οπτικής σφαίρας μετακινούν το βάθος του ματιού προς τους κρυσταλλοειδείς φακούς ή μακριά από αυτούς για την προσαρμογή της όρασης σε αντικείμενα κοντινά και μακρινά.

Υγεία των ματιών, επάρκεια της όρασης

Είναι προφανές ότι αυτά τα δύο στοιχεία είναι μεταξύ τους συνδεδεμένα στενά. Πολλά είναι εκείνα που μπορούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε την όραση μας ή να αποκαταστήσουμε την υγιεινή κατάσταση των οφθαλμών μας.

 Η υγιεινή. Το μάτι προνοεί συνήθως μόνο του για την καθαριότητα του. Οι δακρυϊκοί αδένες, στις εσωτερικές γωνίες του ματιού, κοντά στο ρινικό διάφραγμα, παράγουν μικρές ποσότητες υγρού ακόμα και όταν δεν κλαίμε. Όλοι γνωρίζουμε την αλμυρή γεύση των δακρύων και έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι απλό νερό αλλά ένα φυσιολογικό υγρό, το οποίο διανέμεται στην επιφάνεια του οφθαλμού κάθε φορά που κινούμε ή κλείνουμε τα βλέφαρα. Αυτό το υγρό διατηρεί το μάτι υγρό και καθαρό. Όταν ο αέρας είναι ιδιαίτερα ξηρός ή όταν υπάρχει στην ατμόσφαιρα σκόνη, ακόμα δε στην περίπτωση που ένα ξένο σώμα μπει στο μάτι, η παραγωγή του υγρού και το ανοιγόκλειμα των βλεφάρων αυξάνουν.

Ο αέρας είναι ένα απαραίτητο στοιχείο για την υγιεινή του ματιού, το οποίο έχει ανάγκη την καλή οξυγόνωση. Πολλά άτομα με προβλήματα όρασης έχουν αναφέρει ότι στη θάλασσα ή στο βουνό η όραση τους βελτιώνεται σημαντικά ή ακόμα και γίνεται τέλεια.

Αυτό το γεγονός οφείλεται στον καθαρό αέρα και στην έλλειψη των ερεθιστικών παραγόντων, όπως ο καπνός, η σκόνη, το νέφος. Πρέπει λοιπόν να αποφεύγουμε όσο το δυνατόν τα μολυσμένα περιβάλλοντα ή τα καπνογόνα, να προσπαθούμε το μάτι να βρίσκεται όσο το δυνατόν περισσότερο στον καθαρό αέρα, να αναπνέουμε καλά αυτόν τον καθαρό αέρα και να τον κάνουμε να φθάνει σε όλο το σώμα, στην κατάλληλη ποσότητα, ανάλογα με το κλίμα και το περιβάλλον, γιατί η υγεία όλου του σώματος επηρεάζει και εκείνη των ματιών.

Το νερό αρέσει στα μάτια. Μια συνήθεια που τονώνει τα μάτια είναι να τα κρατάτε ανοικτά όταν κολυμπάτε κάτω από το νερό στη θάλασσα ή σε καθαρή λίμνη ή όταν βάζεται το πρόσωπο σας στο κρύο νερό του νιπτήρα ή της μπανιέρας.

Τα εκχύματα. Περιστασιακά μπορείτε να κάνετε πλύση των ματιών με νερό βραστό και μετά παγωμένο ή με εκχυλίσματα χαμομηλιού, ευφρασίας, άνθη κρίνου ή φύλλα φουντουκιού. Χύνετε το υγρό σε μια λεκανίτσα χαμηλή ή σε μια ειδική λεκάνη για τα μάτια που θα βρείτε στα φαρμακεία, χαμηλώνετε το κεφάλι μπροστά μέχρις ότου το μάτι βρεθεί οριζόντια και το βυθίζεται στο υγρό. Εάν δεν κατορθώσετε να βυθίσετε το μάτι ανοικτό, ανοίξτε το μετά αφ' ότου έχει βυθιστεί στο νερό.

Το νερό πρέπει να είναι καυτό για να είναι αποστειρωμένο και να αποφύγετε πιθανούς ερεθισμούς. Το χαμομήλι έχει χαλαρωτικές και αντιφλεγμονικές ιδιότητες, η ευφρασία είναι ένα φυτό που χρησιμοποιείται κυρίως για να καταπραΰνονται πόνοι και ερεθισμοί του ματιού, ενώ ο κρίνος και τα φύλλα φουντουκιού απολυμαίνουν τον κερατοειδή και τον κάνουν καθαρό και διαφανή.

Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιείτε εκχύματα και να χύνετε λίγες σταγόνες στο μάτι με τη βοήθεια ενός σταγονόμετρου αντί για κολλύριο, οπότε και θα έχετε καλύτερα αποτελέσματα.

Πολλοί έχουν την ψευδαίσθηση ότι το κολλύριο μπορεί να τους απαλλάξει από διάφορες ενοχλήσεις, όπως το κάψιμο των ματιών, η κούραση κ.λπ. Στην πραγματικότητα το κολλύριο υγραίνει μόνο τον κερατοειδή, ενέργεια σίγουρα ευεργετική αλλά για την οποία το μάτι προνοεί από μόνο του.

Ο ήλιος. Τα μάτια αγαπούν τον ήλιο, τον οποίο και έχουν ανάγκη. Το ηλιακό φως που χτυπά το μάτι, όταν είναι ανοικτό ή με τα φρύδια κλειστά, έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Να εκθέτετε στον ήλιο το πρόσωπο, με τα βλέφαρα κλειστά, αρκετές φορές την ημέρα, 10 λεπτά τη φορά, κινώντας το κεφάλι απαλά προς όλες τις κατευθύνσεις για να επιτρέπετε στις ηλιακές ακτίνες να φθάνουν σ' όλα τα μέρη του ματιού. Να κοιτάτε συχνά τον ουρανό, όχι απευθείας τον ήλιο, μετά να κατευθύνετε το βλέμμα προς λιγότερο φωτισμένες περιοχές για να διατηρήσετε την ελαστικότητα και προσαρμοστικότητα του ματιού στο φως και στη σκιά, και μετά πάλι τον ουρανό.

Αυτές οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται δίχως γυαλιά ή φακούς επαφής οποιουδήποτε τύπου. Ο πρωινός ήλιος είναι αυτός που ενδείκνυται για τα μάτια μας. Ακόμη είναι ευεργετικός για όλο το σώμα, όχι μόνο για την ηλιοθεραπεία αλλά και για τη βελτίωση γενικά της υγείας μας και ειδικά αυτής των ματιών. Όποιοι έχουν μάτια ευαίσθητα στο φως, θα βρουν αυτές τις ασκήσεις ωφέλιμες, ακολουθούμενες τις πρώτες φορές για λίγα λεπτά, ενώ σταδιακά πρέπει να αυξάνει ο χρόνος.

Εννοείται ότι τα «μπάνια ήλιου» δεν πρέπει να γίνονται αμέσως μετά τα γεύματα. Το φως είναι ένας παράγοντας σημαντικός - δίχως αυτόν δεν είναι δυνατή η όραση-και είναι ένα από τα ευεργετήματα που μας δίνει ο ήλιος. Δυστυχώς όμως δε διαθέτουμε πάντα φως ημέρας ή τέλειες καταστάσεις φωτός. Πιο κάτω θα μιλήσουμε για τους διάφορους τύπους τεχνητού φωτός. Υπενθυμίζουμε ότι αυτό το φως δεν είναι απαραίτητα βλαβερό στο μάτι, αρκεί βέβαια να εναλλάσσεται σε λογικές δόσεις φυσικού φωτός και να βρίσκεται στη σωστή γωνία σε σχέση με το μάτι, δηλαδή δεν πρέπει να «χτυπάει» το μάτι αλλά το αντικείμενο που κοιτάμε. Επίσης δεν πρέπει να θαμπώνει, γιατί θα κούραζε το μάτι, πράγμα που συμβαίνει συχνά όταν ένα δυνατό φως «κτυπάει» κατευθείαν το λευκό χαρτί πάνω στο οποίο διαβάζουμε ή γράφουμε. Πολύ πιο κατάλληλο είναι, π.χ., το φως του κεριού, αν και πιο αδύναμο γιατί είναι πιο γλυκό.

Ξεκούραση-χαλάρωση-ύπνος: Τρεις ση-μαντικοί παράγοντες για να διατηρήσετε γερά και σε φόρμα τα μάτια σας. Εκτός από ένα συγκεκριμένο αριθμό ωρών ύπνου, που διαφέρει από άτομο σε άτομο, ο οργανισμός τον έχει ανάγκη, έτσι ώστε αυτός να είναι πραγματικά αναζωογονητικός. Επίσης πρέπει να ξεκουραζόμαστε και κατά τη διάρκεια της ημέρας για να μπορούμε να ανακτούμε τις δυνάμεις μας. Το ιδανικό είναι να ξαπλώνουμε σ' ένα περιβάλλον σκοτεινό μ' έναν ελαφρύ επίδεσμο στα μάτια. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, καλό είναι να καθίσουμε σε μια θέση άνετη με χαλαρωμένα τα ρούχα, κλειστά τα μάτια, να σκεφτόμαστε κάτι ευχάριστο, και να αναπνέουμε βαθιά και σιγά.

Η διατροφή, επίσης, είναι ένας παράγοντας πρωτίστης σημασίας για την υγεία μας γενικά και ειδικά γι' αυτή των ματιών. Αποφύγετε όλες τις υπερβολές, κυρίως την υπερδιατροφή. Μια ισορροπημένη δίαιτα με δημητριακά, φρούτα, φρέσκα λαχανικά και γαλακτοειδή είναι δίχως άλλο η καλύτερη εγγύηση για την υγεία.

Το στρες χαρακτηρίζεται ως η μάστιγα του αιώνα μας και αυτό αποδεικνύεται αληθές, κυρίως σε ότι αφορά την όραση μας.

Τα αποθέματα της ενέργειας μας δεν είναι απεριόριστα και είναι θέμα του καθένα μας να τα καταναλώνει με τρόπο λογικό και έξυπνο. Το στρες από μόνο του δεν είναι ολέθριο: είναι η διάρκεια και ο αριθμός των αγχωτικών καταστάσεων που μας εξαντλούν. Σ' αυτό συμβάλλουν τα αρνητικά συναισθήματα, οι νευρικές εντάσεις, όταν δεν ακολουθούνται από μια περίοδο χαλάρωσης, η συνεχής προσπάθεια, η ένταση και σκλήρυνση των μυών και του εγκεφάλου. Όλες αυτές οι καταστάσεις προκαλούν μια υπερβολική ένταση των μυών και του οπτικού συστήματος, που θεωρείται πρώτη αιτία όλων των οπτικών παθήσεων, σύμφωνα με τον ιατρό Bates και ολόκληρης της Σχολής των Φυσιολατρών. Για να προλάβουμε λοιπόν τη μείωση της όρασης, τον κόπο στα μάτια και άλλα, πρέπει να απαλλαγούμε από τις εντάσεις των συναισθημάτων μας, π.χ. κλαίγοντας μόνοι μας για έναν πόνο ή για μιαν απογοήτευση. Όλοι γνωρίζετε καλά την αίσθηση μιας επίπονης έντασης στο μάτι όταν έχετε διάθεση να κλάψετε και οι περιστάσεις δεν το επιτρέπουν. Κάντε επίσης μια θεώρηση της ζωής σας και δείτε εάν είναι όντως απαραίτητο να ζείτε κάτω από συνεχές στρες ή ίσως η απόδοση σας είναι η ίδια ή και καλύτερη (το πιθανότερο) εάν κατορθώσετε και ζήσετε με μεγαλύτερη ηρεμία, παρεμβάλλοντας μικρά διαλείμματα στις ώρες εργασίας σας.

Το μασάζ στον τράχηλο και στην πλάτη χαλαρώνει πολύ και επιδρά στην ένταση των ματιών που προκαλεί η καθιστική εργασία. Το ίδιο το μάτι είναι πολύ ευαίσθητο και πρέπει να το ξεκουράζουμε με ελαφρά μασάζ, ακουμπώντας το με τις άκρες των δακτύλων και με τα βλέφαρα κλειστά. Επίσης ελαφρές κυκλικές κινήσεις με τις άκρες των δακτύλων στους κροτάφους, με κλειστά τα μάτια, προσφέρουν ανακούφιση και χαλάρωση.

Όλες οι μολύνσεις αποτυπώνονται στο μάτι, άσχετα αν προκαλούνται από τον καπνό, το αλκοόλ, το φαγητό (ζάχαρη, άσπρη φαρίνα και άλλα δημητριακά όχι ολικής άλεσης, υπερβολή πρωτεϊνών και ζωικά λίπη, καυτά λίπη, υπερβολικό αλάτι), τα συναισθήματα, την κούραση, τη μόλυνση του αέρα.

Έτσι λοιπόν όσο πιο πολύ διατηρείτε τον οργανισμό σας καθαρό από τοξίνες και όσο πιο καλή είναι η γενική ψυχοφυσική σας κατάσταση, τόσο καλύτερη θα είναι και η όραση σας.

Η δυσκολία, εξάλλου, του να δει το μάτι μας ένα αντικείμενο εξαιτίας της θέσης που καταλαμβάνουμε στο χώρο είναι σχετική. Δεν είναι τόσο σημαντικό εάν βρισκόμαστε σε θέση οριζόντια ή παράλληλη, όσο η ευκολία με την οποία κατορθώνουμε να κοιτάμε. Να θυμάστε πάντα ότι η μακρόχρονη ένταση είναι βλαβερή για τα μάτια. Έτσι δεν έχει νόημα το «μην κουράζετε τα μάτια»: τα μάτια έγιναν για να βλέπουμε. Απλώς πρέπει να κάνουμε καλή χρήση και όχι κατάχρηση.

Κατά την ανάγνωση πρέπει να έχουμε το κατάλληλο φως που να μας επιτρέπει να διαβάζουμε με λιγότερη προσπάθεια. Από την άλλη πρέπει να προσπαθούμε να δια-βάζουμε κομμάτια γραμμένα με μικρούς χαρακτήρες, γιατί αποτελούν μια καλή γυμναστική για το μάτι και απαιτούν μια μικρότερη μετατόπιση του βολβού για να συλλάβουν ένα συγκεκριμένο αριθμό γραμμάτων.

Έτσι, όσο και αν φαίνεται παράξενο, κουράζονται λιγότερο. Διαλέγουμε επίσης μια καρέκλα που να μας επιτρέπει να κρατούμε τη ράχη μας ίσια, και αποφεύγουμε να ενώνουμε τις γάμπες μας ή να ακουμπάμε στους αγκώνες μας. Πρέπει κατά την ανάγνωση να κάνουμε διαλείμματα και να κλείνουμε τα μάτια ή να κοιτάζουμε έξω από το παράθυρο.

Όταν οδηγείτε πρέπει να είστε όσο το δυνατόν πιο χαλαροί για να κουράζεστε λιγότερο. Κάντε κάθε τόσο στάσεις και κάποια χαλαρωτική άσκηση γυμναστικής. Εάν πρέπει να οδηγήσετε το βράδυ, αποφεύγετε να κοιτάτε τα φώτα των αυτοκινήτων.

Κάντε κάποια ειδική άσκηση που σας υποδεικνύουμε στο κεφάλαιο «Είναι δυνατόν να βελτιώσουμε την όραση;».

Τηλεόραση και σινεμά μπορούν να αποδειχθούν ολέθρια για τα μάτια εάν κοιτάτε για ώρες συνέχεια και με μια σχετική συχνότητα. Κάθε τόσο, λίγο τηλεόραση ή σινεμά μπορεί να βελτιώσουν την οξύτητα της όρασης, υπό την προϋπόθεση ότι θα ακολουθηθούν ορισμένοι βασικοί κανόνες: Η επαρκής απόσταση από την οθόνη, ένα φως αναμμένο στο δωμάτιο που κάθε τόσο θα πρέπει να κοιτάζουμε, η χαλαρή θέση, το όχι σταθερό βλέμμα, το κανονικό ανοιγόκλειμα των βλεφάρων και διάφορες άλλες ασκήσεις είναι απαραίτητες.

Δεν πρέπει λοιπόν να θυσιάζουμε ποτέ την υγεία των ματιών μας, εκθέτοντας τα για πολλή ώρα μπροστά στην τηλεόραση, η οποία από τη μια μας αποζημιώνει με το θέαμα της και από την άλλη θέτει σε κίνδυνο τα μάτια μας με την ακτινοβολία της.

Ιδιαίτερα, τέλος, πρέπει να φροντίζουμε για τα μάτια των παιδιών, που όταν βλέπουν τηλεόραση έχουν τη συνήθεια να πλησιάζουν στην οθόνη είτε για να δουν καλύτερα, είτε για να την ακουμπήσουν. Τα ^αποτελέσματα από τη μακροχρόνια έκθεση των ματιών τους στην ακτινοβολία της μικρής οθόνης μπορεί να αποδειχθούν ολέθρια, με συχνότερα ενοχλήματα το στραβισμό ή τη μυωπία. Προσοχή, λοιπόν. Είναι καλύτερο το κλάμα τους στο κλείσιμο της τηλεόρασης όταν δε συμμορφώνονται, από πιθανές μόνιμες βλάβες των ματιών τους.

Η ομορφιά των ματιών

Ένα μάτι γερό είναι πάντα ωραίο και γοητευτικό. Όσα λοιπόν είπαμε προηγουμένως είναι η βάση για την ομορφιά των ματιών σας. Δεν μπορείτε να έχετε όμορφα μάτια εάν η ψυχοφυσική σας υγεία δεν είναι καλή, εάν κοιμάστε πολύ λίγο, εάν κάνετε κατάχρηση στο φαγητό, στο τσιγάρο ή στη χρήση αλκοόλ. Εκτός από αυτό, οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να ανατρέχουν σε διάφορες τεχνικές που τους επιτρέπουν να τονίσουν τη φόρμα και το χρώμα των ματιών τους και να κάνουν έτσι πιο εντυπωσιακό ένα δώρο της φύσης.

Το μακιγιάζ για τις διάφορες περιπτώσεις

Δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε το ίδιο μακιγιάζ σε όλες τις περιπτώσεις: αυτό εξαρτάται από την ώρα, την περίσταση, την εποχή, το ρούχο, τη διάθεση και το κυριότερο από το φωτισμό στον οποίο βρισκόμαστε. Το καλύτερο είναι να μακιγιαριζόμαστε στο ίδιο φως κάτω από το οποίο θα βρεθούμε σε λίγο. Με άλλα λόγια, κοντά στον καθρέπτη θα πρέπει να έχουμε όσο το δυνατόν περισσότερο φως το οποίο και να προσεγγίζει το φυσικό. Το φυσικό φως, όπως και εκείνο των κεριών, θέλουν λίγο μακιγιάζ, λίγη σκιά, τη μάσκαρα, ίσως μια γραμμή πάνω και κάτω από το μάτι, και αυτό αρκεί. Το τεχνητό φως έχει μεγαλύτερη απορροφητικότητα. Έτσι οι πιο τονισμένοι τόνοι είναι προτιμότεροι. Προσοχή στο φθοριούχο φως: συχνά εναλλάσσονται πολύ τα χρώματα και ένα μακιγιάζ γοητευτικό στο φως της ημέρας, κοντά σε ένα πορτατίφ (ή λαμπάδα) μπορεί εύκολα να γίνει μια αποκρουστική μάσκα υπόλευκη ή υποκύανη. Φυσικά δεν μπορούμε να εγκαταστήσουμε όλα τα είδη φωτός στο μπάνιο μας ή στο δωμάτιο μας. Αλλά το αποτέλεσμα του φωτός, π.χ. στο χώρο εργασίας, μπορεί εύκολα να ελεγχθεί με ένα καθρεφτάκι στο τσαντάκι. Για τις βραδινές εξόδους, ένα στερεωτικό του μακιγιάζ που θα απλωθεί πάνω από το συνηθισμένο μακιγιάζ θα το κάνει πιο φωτεινό. Ταιριάζουν τα είδη σε χρώμα του μετάλλου αλλά και μια ιδέα άσπρου πάνω από τα χρώματα, θα δώσει ήδη πολύ χρώμα. Αυτή η διαδικασία είναι προτιμητέα από ένα καινούριο μακιγιάζ που θα πρέπει να το δοκιμάσουμε με την ευκαιρία μιας σημαντικής βραδιάς. Το καθημερινό μακιγιάζ πρέπει να το διαλέξετε με φροντίδα αφού πρώτα το έχετε δοκιμάσει αρκετά - αξί-ζει τον κόπο να κάνετε πειράματα, όταν πρέπει να είσαστε ιδιαίτερα ωραίες. Για τη θάλασσα υπάρχουν διάφορες σειρές μακιγιάζ που αντέχουν στο νερό. Έτσι, δε θα έχετε δυσάρεστες εκπλήξεις από το ένα μπάνιο στο άλλο ή γυρίζοντας από την παραλία. Από την άλλη, ένα μακιγιάζ χαλασμένο δεν είναι σίγουρα ωραίο. Τα βλέφαρα είναι η κορνίζα των ματιών. Όταν είναι ανοιχτόχρωμες θα πρέπει να τονισθούν με μια μάσκαρα δύο τόνους πιο σκούρα από τα μαλλιά. Πολλές μάσκες περιέχουν πολύ λεπτές τρίχες βιζόν που κυλούν στις βλεφαρίδες και τις κάνουν να φαίνονται πιο μακριές. Εάν η μάσκαρα απλώνεται περιοδικά αφήνοντας να στεγνώσει από φορά σε φορά τα βλέφαρα θα φανούν πιο πυκνά και πιο μακριά.

Επίσης, υπάρχουν οι ψεύτικες βλεφαρίδες για όποια έχει την υπομονή και την ικανότητα να τις χρησιμοποιήσει. Το καλύτερο αποτέλεσμα το έχουμε όταν τις τακτοποιούμε κάτω από τα φυσικά βλέφαρα, αλλά αυτό απαιτεί μια σχετική ικανότητα. Εκτός από την εσωτερική γραμμή υπάρχουν και «τσουλουφάκια» ψεύτικων βλεφαρίδων.

Με αυτά επιτυγχάνεται ένα πιο φυσικό αποτέλεσμα. Τα φρύδια κλείνουν τον πίνακα των ματιών σας και αξίζουν τη φροντίδα σας. Εάν είναι πυκνά και έχουν το σωστό σχήμα, βουρτσίστε τα κανονικά μ' ένα μαλακό βουρτσάκι, πρώτα αντίθετα και μετά κανονικά. Συχνά όμως πρέπει να διορθωθεί η γραμμή των φρυδιών, σύμφωνα με το σχήμα των ματιών. Συνήθως χρειάζεται να αφαιρέσουμε κάποια παραπανίσια τρίχα κοντά στη μύτη ή να διορθωθεί η πυκνότητα του. Αυτό μπορεί να γίνει με το πενσάκι, τραβώντας τες μαλακά κατά τη φορά της ρίζας που είναι λοξή. Τις πρώτες φορές αυτή η διαδικασία θα σας κάνει να δακρύζετε, αλλά μετά θα συνηθίσετε. Διαφορετικά, η αισθητικός θα σας αφαιρέσει τις τρίχες αυτές με την ηλεκτρική βελόνα, αποφεύγοντας έτσι το ξαναμεγάλωμά τους. Προσοχή όμως μην αφαιρέσετε πολλές: η μόδα αλλάζει και αύριο μπορεί να ζητήσετε φρύδια πιο πυκνά: που όμως δε θα μεγαλώνουν πια.

Ας μην ξεχνάμε τις χολλυγουντιανές ντίβες της δεκαετίας του 1930: πολλές απ' αυτές είχαν αντικαταστήσει εντελώς την καμπύλη των φρυδιών τους με μία πολύ λεπτή γραμμή από μολύβι. Σήμερα, όμως, μια ματιά στα περιοδικά θα μας πείσει ότι η μόδα θέλει το φρύδι πλούσιο, απόλυτα φυσικό, που ίσως να το θεωρούμε και υπερβολικό. Έτσι, καλό είναι να αποφεύγουμε τη ριζική αποτρίχωση του φρυδιού, αν δε θέλουμε κάποια στιγμή να βρεθούμε εκτός ...μόδας.

Εάν υπάρχουν τρίχες πολύ μακριές που ακουμπούν το μάτι και μπορεί να ερεθίσουν τον κερατοειδή, πρέπει να τις φέρουμε στο σωστό μήκος. Αυτό ισχύει περισσότερο για τους άνδρες και όχι τις γυναίκες. Συχνά οι γυναίκες έχουν βλέφαρα πολύ μαλακά ή κοντά και επιθυμούν να τα τονίσουν ή να τα μακρύνουν. Αυτό μπορεί να γίνει μ' ένα μολύβι λιπαρό, το οποίο δεν πρέπει να είναι πολύ σκούρο και πρέπει να διατηρείται πάντα σε σωστή θερμοκρασία. Προσέξτε να μην τραβήξετε μια μοναδική δυνατή γραμμή, αλλά με ελαφρύ χέρι να σχεδιάσετε διάφορες δεσμίδες.

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΑΕΝΕ ΟΤΙ...

Μεγάλα, φωτεινά, ακτινοβόλα, εκφραστικά, τρυφερά, παθιασμένα: Τα επίθετα που χρησιμοποιούνται για να χαρακτηρίσουν τα μάτια είναι αμέτρητα και μπορούμε να επινοήσουμε άλλα τόσα. Αλλά εάν το παλαιό ρητό «Μάτια, καθρέπτης της ψυχής» φαίνεται να ισχύει ακόμα, υπάρχουν θεωρίες που δηλώνουν ότι το σχήμα, οι διαστάσεις, το χρώμα είναι χαρακτηριστικά του κάθε χαρακτήρα. Σε ότι αφορά τις διαστάσεις, τα μεγάλα μάτια δηλώνουν συναισθηματικότητα, υπερευαισθησία, και ζωτικότητα, αλλά εάν προεξέχουν πολύ είναι χαρακτηριστικό του υπερθυρεοειδισμού. Τα μικρά μάτια αντίθετα αποκαλύπτουν μια τάση για εσωτερικοποίηση των συναισθημάτων, επιφυλακτικότητα και, σύμφωνα με μερικούς, ψυχρότητα ή και βιαιότητα.

Το προς τα επάνω σχήμα σημαίνει δυναμισμό, εγρήγορση, αυθορμητισμό και γοητεία, ενώ το προς τα κάτω μελαγχολία, παθητικότητα, ραθυμία. Φυσικά αυτά είναι μόνο μερικά στοιχεία, γιατί για να γίνει μια φροντισμένη ανάλυση του συσχετισμού μάτι-χαρακτήρας χρειάζεται να υπολογίσουμε επίσης και την απόσταση μεταξύ τους, όπως και τη σχέση τους με τα άλλα στοιχεία του προσώπου. Ας αρκεσθούμε να τα εκτιμούμε για την ομορφιά και την εκφραστικότητα τους.

ΜΑΤΙΑ ΩΡΑΙΑ ΚΑΙ ΦΩΤΕΙΝΑ

Οι κομπρέσες είναι ένα πολύ γνωστό μέσο για να ξαναδώσετε φωτεινότητα στα μάτια σας. Προετοιμάζετε ένα εκχύλισμα χαμομηλιού ή μολόχας, ή χύνεται 3-5 σταγόνες λεμονιού σε ένα φλιτζάνι καυτού και σπάνια παγωμένου νερού. Βυθίζετε ένα καθαρό μαντιλάκι, το στίβε-τε μαλακά και το απλώνετε στα μάτια που πρέπει να είναι κλειστά. Μερικοί χρησιμοποιούν απευθείας τα φακελάκια χαμομηλιού και αυτό δεν είναι κακή ιδέα. Οι κομπρέσες μπορούν να γίνουν επίσης με φρέσκια μυζήθρα που είναι αποσυμφορητική. Πρέπει να στεγνώσουμε την κομπρέσα για την επάλειψη και μετά να ξεπλυθούμε καλά.

Οι Κινέζοι έχουν ένα αποτελεσματικότατο μέσο για να κάνουν ωραία και φωτεινά τα μάτια τους: την παραπίεση. Αυτή η τεχνική, που βασίζεται στην πίεση με την άκρη των δαχτύλων (δίχως νύχια, για 7 δευτερόλεπτα) κάποιου σημείου του δέρματος, προκαλώντας έτσι υπερεμία και ενεργοποίηση των θρεπτικών ουσιών. Τα σημεία για το μάτι είναι: η εσωτερική και εξωτερική γωνία, η εξωτερική γωνία και το κεντρικό σημείο των φρυδιών.

Από κει, ανεβαίνοντας κάθετα, στην ένωση των μαλλιών, στο κροταφικό οστό, στο οστό πίσω από το αυτί, στο εξωτερικό του αγκώνα σ' αυτό το τελευταίο η εντριβή πρέπει να γίνει με λεπτότητα. Επίσης ενδείκνυται το μασάζ στον πρώτο και δεύτερο οσφυϊκό σπόνδυλο. Αλλά και οι όμορφες σκέψεις κάνουν τα μάτια όμορφα, αν και δεν είναι αυτός ο σκοπός τους. Θα μας έπαιρνε πολύ χρόνο να το εξηγούσαμε αλλά αρκεί να κοιτάξουμε τα άτομα που συλλογίζονται για να πεισθούμε.

Για να διατηρήσουμε όμορφα τα μάτια μας πρέπει να αποφεύγουμε τους διάφορους ερεθισμούς που μπορεί να προέρχονται από το περιβάλλον, τον καπνό, τον πολύ ήλιο, το εκθαμβωτικό φως, ή τα χημικά συνθετικά που μερικές φορές εμπεριέχονται στα καλλυντικά (για καλή τύχη το αντιλαμβανόμαστε αμέσως από τα δάκρυα ή από το κοκκίνισμα που προκαλείται από τη χρήση τους κοντά στο μάτι). Αποφεύγετε λοιπόν να ακουμπάτε τα μάτια με ακάθαρτα χέρια και επίσης αποφεύγετε να τα καθαρίζετε με γάζες ή βαμβάκι που δεν είναι αποστειρωμένα.

Τα μειονεκτήματα της όρασης

Η προβληματική όραση είναι ένα φαινόμενο πολύ διαδεδομένο στην εποχή μας. Περίπου το 50% των Ελλήνων έχει προβλήματα όρασης και αυτό το ποσοστό τείνει να αυξηθεί. Όταν λέμε προβληματική όραση εννοούμε τη μειωμένη ικανότητα του ματιού να επικεντρώσει αντικείμενα μακριά ή κοντινά. Πρόκειται, δηλ., για μια λειτουργική ενόχληση, μια κακή λειτουργία του ματιού.

Μυωπία. Η εικόνα των μακρινών αντικειμένων σχηματίζεται πριν τον αμφιβληστροειδή χιτώνα και έτσι δε βλέπουμε καλά από απόσταση.

Πρεσβυωπία. Δε διακρίνονται καθαρά αντικείμενα από φυσιολογική απόσταση: τα μικρά αντικείμενα και το ασθενές φως δημιουργούν προβλήματα: Πρόκειται για ένα σταδιακό χάσιμο της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδή φακού και της ικανότητας προσαρμογής του ματιού. Εκδηλώνεται κυρίως από μια ορισμένη ηλικία και μετά.

Υπερμετρωπία. Η εικόνα κοντινών αντικειμένων σχηματίζεται πέρα από τον αμφιβληστροειδή. Η οφθαλμική σφαίρα έχει συντμηθεί ή κυρίως στα ηλικιωμένα άτομα ο κρυσταλλοειδής έχει σκληρύνει και έχει χάσει την κυρτότητα του.

Αστιγματισμός. Στον αστιγματισμό παρατηρείται ασχημάτιστη προβολή των αντικειμένων που οφείλεται σε ανωμαλία της διάθλασης. Συχνά μόνο το ένα μάτι είναι αστιγματικό ενώ το άλλο είναι φυσιολογικό. Όλοι σχεδόν είμαστε ελαφρώς α-στιγματικοί, γι' αυτό βλέπουμε τ' αστέρια να λάμπουν όπως και τα μακρινά φώτα, αντί να τα βλέπουμε σταθερά όπως είναι 3την πραγματικότητα.

Στραβισμός. Τα μάτια κοιτούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Στο στραβισμό το ένα μάτι ή και τα δυο κοιτούν προς τα μέσα ή έξω, περιοδικά ή μόνιμα. Οφείλεται στη σύντμηση μερικών εξωτερικών οπτικών μυών. Συχνά προκαλείται από νευρική ένταση.

Δαλτωνισμός ή αχρωματοψία. Δε διακρίνονται ορισμένα χρώματα και πιο σπάνια κανένα χρώμα, ή μερικά χρώματα φαίνονται διαφορετικά από το κανονικό. Μπορεί να είναι κληρονομικό ή επίκτητο.

Διπλωπία. Μειονέκτημα της σύγκλισης των οπτικών αξόνων που οφείλεται στην κακή λειτουργία ή στην παράλυση ορισμένων οπτικών μυών ή σε στραβισμό. Στη διπλωπία έχουμε μία διπλή οπτική εικόνα.

Ασθενωπία εξασθένηση της όρασης. Οποιαδήποτε προσπάθεια των ματιών προ-καλεί πόνους, ημικρανία, δάκρυα. Αιτία είναι η χαλάρωση των μυών και των νεύρων.

Μυαλωπία («μυγάκια»). Αυτά τα σημάδια μπορούν να είναι σταθερά ή κινητά και να εμφανίζονται ή στο οπτικό μας πεδίο ή στο πλάι. Οφείλεται σε κακή κατάσταση της υγείας, ή σε οξείες και χρόνιες δηλητηριάσεις ή μερικές φορές δηλώνουν την παρουσία νεκρών κυττάρων στο υαλώδες υγρό του οφθαλμού.

Νυκτερινή τύφλωση. Συνήθως δεν πρόκειται για μια πραγματική τύφλωση, αλλά για μειωμένη οπτική ικανότητα σε σχέση με το φυσιολογικό σε μη ευνοϊκές καταστάσεις φωτός. Προκαλείται από κακή διατροφή ή από την απορρόφηση συγκεκριμένων ουσιών, όπως της βιταμίνης Α.

Γυαλιά, φακοί επαφής ή τίποτα;

Συχνά η εκλογή για το αν θα φορέσουμε γυαλιά ή όχι καθορίζεται από ψυχολογικούς παράγοντες.

Οι νέοι αρέσκονται στην εικόνα του δια-νοούμενου και φορούν γυαλιά χωρίς να υπάρχει απόλυτη ανάγκη, ενώ άλλοι μιμούνται άτομα που θαυμάζουν. Πολλοί ηλικιωμένοι θεωρούν ότι από τη στιγμή που έχουν φθάσει σε μια ορισμένη ηλικία είναι φυσιολογικό το να φορούν γυαλιά. Αντίθετα, τα γυαλιά για πολλούς αποτελούν ένα πραγματικό πρόβλημα, αισθητικό και πρακτικό, και συχνά βλέπουμε άτομα, κυρίως γυναίκες, να σουφρώνουν το μέτωπο, να σφίγγουν τα μάτια μέχρι να αποφασίσουν να βάλουν τα μισητά γυαλιά.

Οι φακοί επαφής

Είναι ένα υποκατάστατο των γυαλιών, που λύνει θαυματουργά πολλά αισθητικά και πρακτικά προβλήματα. Υπάρχουν από διάφορα υλικά: για σκληρές φόρμες, ημίσκληρες και μαλακές, και επίσης και έγχρωμοι για όποιον θέλει ν' αλλάξει το χρώμα των ματιών του. Έχουν όμως ορισμένα ελαττώματα, επειδή έρχονται σε επαφή με τον κερατοειδή. Δεν πρέπει κατ' αρχήν να τους φοράμε συνέχεια, πρέπει να φροντίζουμε για την υγιεινή τους, όπως και την υγιεινή των ματιών, να μην τους εκθέτουμε στον αέρα ή στη θερμότητα (π.χ. στον ήλιο, το πιστολάκι, τα μάτια της κουζίνας, στον ξηρό αέρα κ.λπ.). Απαγορεύονται επίσης οι διάφορες σκόνες κατά το μακιγιάζ: οι σκιές και οι κρέμες πρέπει να χρησιμοποιούνται μετά την τοποθέτηση των φακών και να τις αφαιρούμε αφού βγάλουμε πρώτα τους φακούς. Αυτοί που φορούν φακούς επαφής δεν ανέχονται πολλά καλλυντικά, όπως τα σπρέι, καθώς και ορισμένα φάρμακα, κυρίως σε περιόδους κρυολογήματος και κατακράτησης υγρών, όπως κατά την εγκυμοσύνη.

Τα γυαλιά

Συνιστώνται σε περίπτωση που υπάρχουν οπτικές ενοχλήσεις και προσφέρουν έναν γρήγορο και εύκολο τρόπο στην αποκατάσταση της οπτικής ικανότητας. Εννοείται ότι αυτό είναι παροδικό, γιατί τα γυαλιά δεν εξαφανίζουν το πρόβλημα ούτε το μειώνουν' αντίθετα, σε λίγο καιρό θα χρειασθούμε πιο δυνατούς φακούς. Τα γυαλιά εμποδίζουν το μάτι να δει με φυσιολογικό τρόπο γιατί έχουν σταθερό το κέντρο των φακών.

Το μάτι λοιπόν χάνει μια από τις 2 βασικές λειτουργίες: τον τόνο. Επίσης, αυτός που φορά γυαλιά είναι αναγκασμένος να κοιτάει ευθεία μπροστά του: το οπτικό πεδίο είναι περιορισμένο, ο συγχρονισμός και η ισορροπία υποφέρουν. Ακόμη, δεν υπολογίζονται οι πραγματικές αιτίες της ενόχλησης που μπορούν να εξελιχθούν ενώ ο ασθενής να νομίζει ότι είναι καλά. Έπειτα οι φακοί δεν εφαρμόζουν ποτέ τέλεια στο μάτι και το εξαναγκάζουν σε μια διαρκή προσπάθεια προσαρμογής, με αποτέλεσμα τον αποσχηματισμό της οπτικής σφαίρας, ένταση, πονοκέφαλο, αϋπνία κ.λπ. Η οπτική προσπάθεια και το περιορισμένο οπτικό πεδίο σκληραίνουν τους μυς και αυτή η σκλήρυνση προκαλεί με τη σειρά της μια μεγαλύτερη ένταση στο μάτι, με επακόλουθο την ελάττωση της όρασης.

Τα σκούρα γυαλιά είναι πολύ χρήσιμα σε συγκεκριμένες καταστάσεις, για να προστατεύσουν τα μάτια από τον ήλιο ή από την αντανάκλαση στο χιόνι ή στο νερό. Ακόμα και στην οδήγηση, εάν έχουμε τον ήλιο κατά πρόσωπο, τα σκούρα γυαλιά μας δίνουν μεγαλύτερη σιγουριά. Από την άλλη να μην ξεχνάμε ότι παραποιούν τα χρώματα και μειώνουν κατά πολύ τη φυσική ομορφιά του περιβάλλοντος, αλλά κυρίως κακομαθαίνουν το μάτι εάν χρησιμοποιούνται πολύ, με την έννοια ότι ξε-συνηθίζει τη λειτουργία προσαρμογής στο φως και στη σκιά και κατά συνέπεια γίνεται ατροφικό. Υπάρχει ένας τύπος γκρίζων έγχρωμων φακών που αφήνει να περάσει ολόκληρο το φωτεινό φάσμα, συμπεριλαμβανομένου και του υπεριώδους φωτός. Ρωτήστε τον οφθαλμίατρο σας εάν μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε. Έπειτα υπάρχουν ειδικοί φακοί οι οποίοι χρησιμοποιούνται στο στραβισμό και στα διάφορα στάδια «επανόρθωσης» του ματιού, μετά από τραύματα ή από μακροχρόνια χρήση γυαλιών. Η απόφαση επιλογής του τύπου γυαλιών ανήκει πάντα στον οφθαλμίατρο ή στον οπτικό. Σε μερικές περιπτώσεις το οπτικό νεύρο ευεργετείται όταν μισή ώρα κάθε μέρα τοποθετούμε μπροστά από τα μάτια μια οθόνη χρώματος πρασίνου (της χλόης).

Η όραση κληρονομείται ή μαθαίνεται;

Οι πιο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ό άνθρωπος γεννιέται με το οπτικό του όργανο, αλλά δημιουργεί τον οπτικό του κόσμο κυρίως μέσα από μια διαδικασία εκμάθησης.

Η όραση μας προσαρμόζεται στο κόσμο στον οποίο ζούμε: δεν έχουμε, σήμερα, ανάγκη από μια οξεία όραση μεγάλης απόστασης, όπως θα μπορούσε να χρησιμεύσει στους κυνηγούς των πρωτόγονων κοινωνιών, οι οποίοι δε θα ήξεραν τι να κάνουν μια όραση μικρών αποστάσεων, που σε μας είναι απαραίτητη στο να διαβάζουμε, να γράφουμε κ.λπ.

Να κρατήσουμε ή να αφήσουμε τα γυαλιά;

Κατά τη διάρκεια των ασκήσεων για τη βελτίωση της όρασης δεν πρέπει ποτέ να τα φοράμε. Ωστόσο, εσείς πρέπει να αποφασίσετε εάν θα τα καταργήσετε σταδιακά μη φορώντας τα για ορισμένες περιόδους κατά τη διάρκεια της ημέρας ή αν θα τα καταργήσετε εντελώς από την αρχή, γεγονός που τις πρώτες ημέρες θα σας ενοχλεί. Τον πρώτο καιρό καλό θα είναι να έχετε τα γυαλιά πρόχειρα, ειδικά στην οδήγηση και στην εργασία, για κάθε ενδεχόμενο και για μεγαλύτερη ασφάλεια.

Πρέπει να παραδοθούμε στα μειονεκτήματα της όρασης;

Όχι! Δεδομένου ότι η όραση μαθαίνεται και δυστυχώς μαθαίνονται και οι κακές συνήθειες που οδηγούν στη δημιουργία των προβλημάτων της. Όλοι μπορούμε να μάθουμε να ζούμε καλά και με μια προβληματική όραση, για την οποία δεν είναι καταλογιστέες οι μόνιμες αλλαγές του σχήματος των ματιών. Δεν πρέπει να παραδοθούμε στην εξάρτηση από τους φακούς για όλη μας τη ζωή. Το μεγαλύτερο ποσοστό των οφθαλμιάτρων και οπτικών υποστηρίζει ότι μόνο οι φακοί μπορούν να μας ξαναδώσουν μια τέλεια όραση. Πέρα από το γεγονός, όπως είδαμε, ότι η όραση με τους φακούς δεν είναι ποτέ τέλεια, οι φακοί δεν μπορούν παρά να επιδεινώσουν την κατάσταση με το χρόνο.

Στη δεκαετία του 1920 ένας Αμερικάνος γιατρός, ο Dr. W.H. Bates, απέδειξε ότι όλα τα οπτικά μειονεκτήματα που έχουν αποκτηθεί είναι ανατρέψιμα. Οι έρευνες του υπήρξαν αντικείμενο μελέτης από δεκάδες ειδικούς και μη, με ευεργετικά αποτελέσματα για εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι απέκτησαν ξανά την οπτική τους επάρκεια.

Οι έλεγχοι της όρασης

Ένας έλεγχος κάθε χρόνο των ματιών θα είναι απαραίτητος, όπως και ο έλεγχος από τον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες. Παρ' όλα αυτά λίγα άτομα έχουν αυτή τη συνήθεια. Η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο θα έπρεπε να περιλαμβάνει έλεγχο όλης της οπτικής επάρκειας, που μπορεί να είναι ελλιπής ή μη ισορροπημένη ακόμη και 20/20 ή περισσότερο από επαρκής για τις προσωπικές ανάγκες του κάθε ατόμου, ακόμα και με δείκτη μικρότερο. Ο έλεγχος θα έπρεπε να περιλαμβάνει εξέταση προσανατολισμού στο χώρο, ικανότητα επικέντρωσης και αφαίρεσης, έλεγχο του τύπου των μυών κ.ο.κ. και η συνταγή να μην περιορίζεται σε ένα ζευγάρι φακούς. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο να βρούμε Ινστιτούτα τόσο εξειδικευμένα. Μια γρήγορη εξέταση των ματιών σας μπορείτε να την κάνετε με τη βοήθεια του αλφαβήτου της σελ. 33. Με αυτό τον τρόπο θα καταλάβετε εάν έχετε προβλήματα. Κατά τη διάρκεια της εργασίας, του ελεύθερου χρόνου, της ανάγνωσης ή κοιτάζοντας στην τηλεόραση, προσπαθήστε να καταλάβετε εάν υπάρχουν εντάσεις γύρω από το μάτι ή μέσα σ' αυτό, στον τράχηλο ή στις πλάτες και σ' αυτή την περίπτωση ακολουθήστε κάποιες από τις συμβουλές που ήδη σας δώσαμε.

Συμβουλές για τις ενοχλήσεις των ματιών

Οι οπτικές ανεπάρκειες και οι ασθένειες των ματιών είναι δύο ξεχωριστές περιπτώσεις. Οι τελευταίες είναι συνέπεια παθολογικών αλλαγών των οφθαλμικών δομών, που προκύπτουν ή από μολύνσεις ή από οργανικές ενοχλήσεις του οφθαλμού ή άλλων οργάνων του σώματος.

Η βλεφαρίτιδα είναι μία μόλυνση με κοκκινίλες και πρήξιμο των βλεφάρων, που προκαλείται από σταφυλόκοκκο ή από σμηγματογόνα δερματίτιδα ή από επίπονη χρήση των ματιών. Σ' αυτή την τελευταία περίπτωση συστήνονται κρύες κομπρέσες ή εναλλάξ ζεστές και κρύες πάνω στα κλειστά βλέφαρα. Στις άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται κομπρέσες ζεστές στο μάτι 2 φορές την ημέρα: στη συνέχεια να γίνονται πλύσεις με κρύο νερό και οι κρύες κομπρέσες να ανανεώνονται πολύ συχνά κάθε μία ώρα περίπου, χρησιμοποιώντας κάθε φορά καινούρια γάζα.

Η επιπεφυκίτιδα αντιμετωπίζεται με όλα τα γνωστά αποτοξικοτικά μέτρα. Για να πλύνετε τα μάτια 4-5 φορές την ημέρα, λιώνεται λίγους σπόρους στύψης σε μισό ποτήρι νερού. Ξεκούραστε τα μάτια όσο το δυνατόν περισσότερο.

Το κριθαράκι είναι μια επώδυνη μόλυνση των βλεφάρων και αυτό πρέπει να θεραπευθεί πρώτα με αποτοξικοτικά μέτρα, όπως η δίαιτα ή η νηστεία. Χρησιμοποιήστε ζεστές κομπρέσες για 10 λεπτά αρκετές φορές την ημέρα. Χρησιμοποιείτε πάντα κομπρέσες καινούριες και πλένετε πάντοτε τα χέρια έπειτα από κάθε επαφή με τα μάτια ή την κομπρέσα. Κάντε πλύσεις των ματιών με ευφρασία.

Ιριδίτιδα (μόλυνση της ίριδος), κερατίτιδα (μόλυνση του κερατοειδή) και έλκος του κερατοειδή: θεραπεύονται με αποτοξικοτικά μέτρα όπως η αυστηρή δίαιτα, η νηστεία, η ξεκούραση των ματιών (τέντες χρώματος μπλε ή πράσινο), οι γάζες στα μάτια. Πλένετε τα μάτια αρκετές φορές την ημέρα με χλιαρό νερό.

Τα είδη του τεχνητού φωτός και τα αποτελέσματα

Το φως είναι η τροφή της όρασης. Δίχως τις ακτίνες του ο αμφιβληστροειδής γίνεται ατροφικός και η μελαγχρωστική αλλοιώνεται. Το φως έχει δράση ερεθιστική στο μάτι και σε όλο το σώμα, κάθε αλλαγή δε έντασης και ποιότητας επηρεάζει και τα δύο, τα οποία και αντιδρούν με παράλυση στην επί μακρόν απουσία του φωτός. Ο άνθρωπος έχει κάνει θαύματα για να βρει τρόπους ώστε να βλέπει ακόμα και με έλλειψη του φωτός της ημέρας, αλλά δεν έχει κατορθώσει να βρει ακόμα ένα έγκυρο υποκατάστατο του από κάθε άποψη. Ας δούμε τώρα τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα των διάφορων ειδών τεχνητού φωτός.

Το κερί παρέχει το πιο μαλακό και λιγότερο ερεθιστικό είδος φωτός για το μάτι. Έχει όμως ορισμένα μειονεκτήματα: το φως του δεν είναι πολύ έντονο και φωτίζει σε ακτίνα περιορισμένη. Επίσης δεν είναι οικονομικό και βεβαίως υπάρχει ο κίνδυνος πυρκαγιάς. Η λάμπα είναι το πιο διαδεδομένο οικιακό μέσο τεχνητού φωτός. Μια λεπτή «κλωστή» από βολφράμιο στο εσωτερικό ενός βολβού από γυαλί, το οποίο είναι στεγανό, διατρέχεται από ηλεκτρικό ρεύμα. Το χρώμα του φωτός εξαρτάται από τη θερμοκρασία που αναπτύσσεται στο εσωτερικό του βολβού: το χρώμα του φωτός από τους συνηθισμένους βολβούς είναι άσπρο-κίτρινο.

Εάν μπορούσαμε τεχνητά να θερμάνουμε περισσότερο την «κλωστή» θα βλέπαμε ένα άσπρο φως που μοιάζει περισσότερο με το φυσικό και θερμαίνοντας ακόμα πιο πολύ το φως θα πλησίαζε προς το θαλασσί. Οι χρωματισμένοι βολβοί ενός ελαφρού θαλασσί μειώνουν το κιτρινωπό αποτέλεσμα του φωτός αλλά δεν είναι ικανοποιητικοί, γιατί δεν αντιπροσωπεύουν το πλήρες φάσμα του φυσικού φωτός, που είναι το πλέον κατάλληλο για τα μάτια μας. Αυτό το είδος φωτός είναι σχετικά μαλακό αλλά έχει το μειονέκτημα ότι ζεσταίνει το περιβάλλον εάν χρησιμοποιείται για μεγάλα διαστήματα και ως εκ τούτου αντιοικονομικό.

Ανάμεσα στα φθοριούχα φώτα, το πιο διαδεδομένο είναι το νέον (σωλήνας που περιέχει αυτό το αέριο, το οποίο γίνεται φθοριούχο από μία διαφορά δυναμικού που εφαρμόζεται στα άκρα). Χρόνια χρήσης και πειραμάτων έχουν αποδείξει τα ακόλουθα:

—         Το λευκό φθοριούχο φως δεν είναι τόσο υγιεινό για τα φυτά, τα ζώα και τα ανθρώπινα όντα και στο μέλλον μπορεί να γίνει αιτία για φυσική κατάπτωση.

—         Το κόκκινο φθοριούχο φως χρησιμοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις, γιατί δίνει ευχάριστη όψη σε πρόσωπα και πράγματα, αλλά έχει τα ίδια μειονεκτήματα με το προηγούμενο και ένα παραπάνω: κάνει τα άτομα οξύθυμα.

—         Το γαλάζιο φθοριούχο φως λειτουργεί καταπραϋντικά.

—         Το υπέρυθρο φως βοηθά με τη σύνθεση του όλους τους ζώντες οργανισμούς, και κυρίως όταν παρέχεται στη σωστή δόση και ένταση. Πειράματα, ωστόσο, με φθοριούχους σωλήνες που περιέχουν υπέρυθρο φως κοντά σε φυσικό έδωσαν αποτελέσματα πολύ απογοητευτικά σε ό,τι αφορά την υγεία, τη διάθεση και την απόδοση στην εργασία των ατόμων που ήταν εκτεθειμένα σ' αυτό.

Μέχρι τώρα, είχαμε τα καλύτερα αποτελέσματα με φθοριούχους σωλήνες με ολοκληρωμένο φάσμα, δηλαδή με αυτούς που περιείχαν όλα τα χρώματα του φυσικού φωτός, συμπεριλαμβανομένου και του υπεριώδους και με μία ειδική οθόνη για να αποφεύγεται η διαρροή ακτινοβολίας. Μια προειδοποίηση: προσοχή στην υπερβολή του υπεριώδους και στις υπεριώδεις λάμπες καθώς επίσης και στις υπέρυθρες ακτινοβολίες που χρησιμοποιούνται όχι σαν χρώμα ή φως αλλά σαν θερμοκρασία. Μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη στο μάτι, γι' αυτό δεν πρέπει να εκτίθεστε σ' αυτές για μεγάλο διάστημα.

Η όραση ως ερέθισμα της φαντασίας και της μνήμης

Εάν καλλιεργήσετε την όραση σας, που είναι πάνω απ' όλα εγκεφαλική ενέργεια, θα ερμηνεύσετε καλύτερα τον κόσμο που σας περιβάλλει, βελτιώνοντας έτσι τη φαντασία και δημιουργικότητα σας. Η αποτύπωση εικόνων του περιβάλλοντος, σημαντική άσκηση για να διατηρήσουμε ή να αποκαταστήσουμε μια καλή όραση, και η επαναφορά της εικόνας, στον αμφιβληστροειδή, ακόμα και με κλειστά μάτια, βελτιώνουν την όραση. Αντίθετα, ερεθίζοντας τη φαντασία μας, σχηματοποιούνται όλα όσα φανταστήκαμε. Ακόμα και με ασκήσεις μνήμης (π.χ. προσπαθήστε να θυμηθείτε επακριβώς τη θέση των λέξεων μιας αράδας που μόλις

διαβάσατε, το χρώμα και την ένταση της μελάνης κ.λπ.), θα παρατηρήσετε μία ση-μαντική βελτίωση της όρασης. Αυτό σημαίνει ότι η φαντασία και η μνήμη μας βοηθούν στην οπτική προσπάθεια. Αφήνοντας λοιπόν αποτυπωμένες τρέχουσες εικόνες στη μνήμη, όπως οι δρόμοι που διασχίζετε ή τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε, και ανακαλώντας τα κάθε τόσο στη μνήμη σας δίχως να τα κοιτάτε θα οξύνετε ακόμη περισσότερο την όραση σας.

Οπτικομετρικές τεχνικές που βελτιώνουν συναίσθημα, ζωτικότητα, πνευματική επάρκεια

Ακόμα μερικές συμβουλές πρόσθετες σε όσα έχουμε ήδη πει ως εδώ. Ευχαριστηθείτε τον κόσμο με τα μάτια, κάντε τον δικό σας με τη σκέψη που σχηματίζετε. Αναπολήστε τόπους, στιγμιότυπα, ευχάριστα πρόσωπα. Στη φαντασία σας μπορείτε να είστε σκηνοθέτες και κάμεραμαν ενός δικού σας φιλμ: περιβάλλοντα και συνθήκες δημιουργημένες, ξαναδημιουργημένες και αλλαγμένες κατά προτίμηση. Προσπαθήστε να δείτε αυτά τα όνειρα με ανοιχτά τα μάτια όσο το δυνατόν σαφέστερα. Αναλύατε τα χρώματα, τις κινήσεις. Αυτό είναι ένα τέλειο παιχνίδι που αφενός σας χαλαρώνει και σας κάνει να ξεφεύγετε από έναν κόσμο τόσο σκληρό και αφιλόξενο και απ' την άλλη σας βοηθά να καλυτερέψετε αισθητά την όραση σας.

ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΖΩΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

Στον αιώνα μας, ανακαλύπτεται μία πολύ παλιά χρήση του χρώματος: η θεραπεία διάφορων παθήσεων, με την εφαρμογή του έγχρωμου κυρίως φωτός. Η παρουσία του φωτός επηρεάζει την υγεία των ματιών μας και γενικότερα την ψυχοφυσική μας υγεία. Αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη μας όταν πρόκειται να διακοσμηθούν κατοικίες, χώροι εργασίας, σχολείων ή νοσοκομείων. Τα δυνατά χρώματα, όπως το κόκκινο, το πορτοκαλί, το κίτρινο, είναι ερεθιστικά, το γαλάζιο και το μπλε ηρεμούν, ενώ το πράσινο είναι ισορροπιστικό και καταπραϋντικό. Το τιρκουάζ είναι ιδιαίτερα «καθησυχαστικό». Μπορείτε λοιπόν να δημιουργείτε μόνοι σας τους διάφορους συνδυασμούς χρωμάτων, και στη διακόσμηση του σπιτιού σας και στην προσωπική γκαρνταρόμπα. Στη διακόσμηση του σπιτιού πρέπει να λάβουμε υπόψη την ιδιοσυγκρασία και τις απαιτήσεις όλων των μελών, αλλά γενικά θα πρέπει να αποφεύγονται χρώματα ερεθιστικά στην κρεβατοκάμαρα, ενώ ένα κίτρινο-πορτοκαλί είναι μία σύνθεση καλή για γραφείο, ενώ ένα μπλε θα «έσβηνε» πολύ τη συζήτηση στο σαλόνι. Διαλέξτε τα ρούχα σας σύμφωνα με τη διάθεση σας και την κατάσταση της υγείας σας το πρωί: εάν αισθάνεστε «πεσμένος», λίγο κόκκινο θα σας κάνει καλό, εάν είσθε νευρικοί, φορέστε πράσινο ή μπλε.

Το άσπρο είναι το σύνολο όλων των χρωμάτων, το μαύρο είναι η έλλειψη χρώματος. Κατάσαρκα προσπαθήστε να φοράτε περισσότερο το άσπρο. Στην ψυχανάλυση το χρώμα προσφέρει μεγάλη βοήθεια: το υποκείμενο διαλέγει τα χρώματα και τους συνδυασμούς του σύμφωνα με την ψυχική κατάσταση της στιγμής, επιτρέποντας, έτσι, να ερευνήσουμε πολλά προβλήματα, μέχρι στιγμής άγνωστα. Η δημιουργική ελεύθερη χρήση των χρωμάτων, με πινέλα και μολύβια, βοηθά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας όχι μόνο των μικρών αλλά και των ατόμων κάθε ηλικίας.

Διαμέσου των ματιών, το φως και τα χρώματα φθάνουν στο αδενικό σύστημα και αποτελούν ερεθίσματα των οποίων η βαρύτητα δεν έχει ακόμα ερευνηθεί. Ο χρόνος φαίνεται να περνά πολύ πιο αργά σε ένα περιβάλλον με έντονα χρώματα από ένα με ήσυχα χρώματα. Κάντε δοκιμές και παρατηρήστε την αντίδραση σας στα διάφορα χρώματα σε διαφορετικές στιγμές. Οι αποκαλύψεις που θα κάνετε θα σας βοηθήσουν πολύ.

Προσπαθήστε επίσης να κάνετε ορατά διάφορα χρώματα.

Με κλειστά μάτια φανταστείτε έναν καθαρό ουρανό, γαλάζιο, μετά γεμάτο σύννεφα. Βάψτε τον ουρανό με τα χρώματα που θέλετε εσείς (της δύσης ή της ανατολής), από το ροζ στο μοβ, από το γκρι στο βαθύ μπλε.

Κάθε χρώμα έχει μια σημασία. Δε χρειάζεται απαραίτητα να τη γνωρίζετε για να αποκομίσετε κάτι καλό. Διαλέξτε ενστικτωδώς τα χρώματα που έχετε ανάγκη για να χαλαρώσετε και να σας ερεθίσουν. Στη θέση του ουρανού μπορείτε να σκεφθείτε ένα χωράφι με σιτάρι που κινείται από τον άνεμο, έναν κήπο, τη θάλασσα, ή ό,τι άλλο προτιμάτε.

Να εναλλάσσετε τις ασκήσεις επικέντρωσης, δηλαδή να στοχεύετε ένα ακριβές σημείο, και με αυτές να αγκαλιάζετε ένα χώρο όσο το δυνατόν πιο ευρύ, σχεδόν 180 μοίρες, δίχως να σταματήσετε σε καμιά λεπτομέρεια. Δείτε τον εαυτό σας να αναδύεται στο περιβάλλον σας, σαν να τον φωτογραφίζατε από ψηλά. Προσπαθήστε να αποκτήσετε μεγαλύτερη συναίσθηση του εαυτού σας, κάνοντας του κάθε τόσο ερωτήσεις, όπως «τα μάτια μου είναι χαλαρωμένα;», «οι μύες του αυχένα και η πλάτη είναι χαλαρωμένοι;» και ακόμα: «Μου αρέσει αυτό που βλέπω; Πώς θα μπορούσα να το αλλάξω;».

Η συνεισφορά της Ανατολής

Πολλές θεωρίες σχετικές με την όραση φθάνουν από την Ανατολή" άλλες είναι ήδη γνωστές, άλλες πρέπει ακόμα να διερευνηθούν. Έτσι, η θεραπεία με τα χρώματα μας οδηγεί στην Κίνα, κάποιας χιλιετηρίδας πριν, όπως επίσης και η δυνατότητα να επηρεάσουμε τα κύματα της ενέργειας με την παρακέντηση. Η Ινδία μάς δώρισε τη θεωρία της ζωτικής ενέργειας και την τεχνική του διαλογισμού. Ακόμη, το τρίτο μάτι στο κέντρο του μετώπου, πάνω στο οποίο οι γιόγκι συγκεντρώνονται κατά το διαλογισμό, είναι το πνευματικό ή θεϊκό μάτι του καθένα μας, η δυνατότητα, δηλαδή, που έχουμε να βλέπουμε πράγματα μη ορατά και έτσι να κατανοούμε την έννοια της ύπαρξης μέσα από μία διαδικασία υπερβατισμού. Η Ανατολή έχει να μας προσφέρει πολλές άγνωστες ακόμη σε μας θεωρίες γι' αυτόν τον καθρέφτη της ψυχής: τα μάτια.