Η ΑΝΑΠΝΟΗ

Η λειτουργία της αναπνοής βρίσκεται στη βάση της ζωής, της κίνησης: αλλά τι αναπνέουμε και κυρίως πώς αναπνέουμε; Μόνο γνωρίζοντας σε βάθος τα λάθη μας θα είμαστε σε θέση να τα διορθώσουμε και μία καλύτερη αναπνοή θα είναι συνώνυμη μίας καλύτερης ζωής.

Δεν υπάρχει ζωή δίχως αναπνοή. Οι περί αναπνοής ορισμοί μπορεί να είναι διαφορετικοί, δεδομένου ότι με την ευρεία έννοια του όρου με τη λέξη αναπνοή εννοούμε

κάθε ενεργητική ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων, δηλ. την πρόσληψη 02 και την αποβολή C02, από τον οργανισμό, διαμέσου μιας διαδικασίας που στοχεύει στην παραγωγή και εξασφάλιση ενέργειας. Έτσι ακόμα και τα φυτά αναπνέουν, όπως και τα μονοκύτταρα ζώα μέχρι και τα σπονδυλωτά και φυσικά και ο άνθρωπος: όλοι μεταβάλλουμε την ενέργεια που απορροφούμε. Μπορούμε να ζήσουμε δίχως τροφή για μεγάλο χρονικό διάστημα, δίχως νερό για λίγες ημέρες, δίχως αέρα ή δίχως αναπνοή, όμως, μόνο για λίγα λεπτά.

Απ' όλα αυτά καταλαβαίνουμε πόσο ση-μαντικός είναι ο ρόλος της αναπνοής για όλους τους έμβιους οργανισμούς. Σύμφωνα με ορισμένες μετρήσεις πάνω στα ποσοστά ενέργειας και τις πηγές της, προκύπτει ότι τα 6/10 της δύναμης μας προέρχεται από την αναπνοή, τα 2/10 από την τροφή και το υπόλοιπο από τους αδένες και τα νευρικά κέντρα. Κατανοώντας, λοιπόν, τη σπουδαιότητα της αναπνοής για την ύπαρξη μας, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη στενή έννοια της ύπαρξης αυτής καθαυτής, αλλά και στην ποιότητα της ζωής μας, πρέπει να δώσουμε το μέγιστο της προσοχής μας στην πρώτη ύλη γι" αυτήν, δηλαδή στον αέρα, στο μέρος απ' όπου αυτός προέρχεται, στο χρόνο κατά τον οποίο γεμίζουμε από ενέργεια και φυσικά στον τρόπο χρήσης, δηλαδή στο πώς αναπνέουμε στην καθημερινή μας ζωή και ποιες τεχνικές πρέπει να χρησιμοποιούμε για να φορτίζουμε τις «μπαταρίες» μας και να ζούμε καλύτερα. Ένα μέρος αυτού του κεφαλαίου είναι αφιερωμένο σε μερικές ειδικές ενοχλήσεις που μπορούν ακόμη και να θεραπευθούν με μία υγιεινή αναπνοή, κι ένα άλλο μιλά για ιδιαίτερες εφαρμογές, όπως τα σπορ, οι πρώτες βοήθειες κ.λπ.

Τέλος, τονίζεται η σημασία που έχει στην καλή αναπνοή η υγιεινή της μύτης, όπως και εκείνη του λαιμού.

Τι είναι η αναπνοή

Αναπνοή είναι το σύνολο των λειτουργιών που επιτρέπουν την πρόσληψη του οξυγόνου και την αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα, όπως και του νερού, εκ μέρους των ζωντανών οργανισμών.

Οι μονοκύτταροι οργανισμοί μπορούν να αναπνέουν κατευθείαν από το περιβάλλον στο οποίο ζουν: Όλοι οι ανώτεροι οργανισμοί, αντίθετα, διαμέσου του αναπνευστικού τους συστήματος, προσλαμβάνουν το οξυγόνο από τον αέρα και αποβάλλουν το διοξείδιο του άνθρακα από το αίμα. Έτσι, έχουμε από τη μια πλευρά την έσω αναπνοή και από την άλλη την έξω, μεταξύ των οποίων, σύμφωνα με μιαν αντίληψη, παρεμβάλλεται η αναπνευστική λειτουργία του αίματος.

Έσω αναπνοή ή αναπνοή των ιστών ονομάστηκε παλιότερα η ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων μεταξύ αίματος και κυττάρων. Σήμερα, όμως, η έννοια αυτή έχει περιοριστεί και περιλαμβάνει μόνο το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων με τις οποίες παράγεται διοξείδιο του άνθρακα (C02) (λόγω αποκαρβοξυλιώσεων) και χρησιμοποιείται οξυγόνο (02) (ως υποδοχέας — e" - ηλεκτρονίων και ιόντων υδρογόνου Η+ για το σχηματισμό Η20) μέσα στα κύτταρα. Η διαδικασία για την πρόσληψη 02 από τα κύτταρα και για το σχηματισμό και την απελευθέρωση C02 από τα κύτταρα αυτά συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία του μεταβολισμού. Η αναπνευστική λειτουργία του αίματος συνίσταται στη δέσμευση, μεταφορά και αποδέσμευση των αναπνευστικών αερίων. Η έννοια αυτή έχει σήμερα διευρυνθεί και περιλαμβάνει, εκτός από τα παραπάνω, την ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων μεταξύ αίματος και υγρού των ιστών, μέσω του τοιχώματος των τριχοειδών.

Έξω αναπνοή καλείται το σύνολο των μηχανισμών με τους οποίους επιτελείται: Η ανανέωση του κυψελικού αέρα' η ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων μεταξύ κυψελιδικού αέρα και αίματος, μέσω της αναπνευστικής μεμβράνης. Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι το αναπνευστικό σύστημα εξυπηρετεί μόνο την έξω αναπνοή, και ότι η έξω αναπνοή τίθεται σε λειτουργία ως μία άμεση συνέπεια της έσω αναπνοής, με την οποία και θα ασχοληθούμε σ' αυτό το κεφάλαιο.

Η αναπνοή ως ρυθμιστής της ψυχικής διάθεσης

Όλοι μας έχουμε αντιληφθεί ότι αναπνέουμε πιο γρήγορα όταν βλέπουμε π.χ. ένα αστυνομικό φιλμ, ή όταν προσπερνάμε βιαστικά κάποιον, ή όταν χαμογελάμε ή έπειτα από τρέξιμο. Μια αναπνοή δεν είναι τίποτα άλλο από μια ιδιαίτερη εκπνοή, σαν να θέλουμε να ελευθερωθούμε από ένα βάρος, πετώντας το μακριά από εμάς. Έτσι όπως αναπνέουμε βαθιά πριν από μία φυσική άσκηση, για να γεμίσουμε ενέργεια, το ίδιο κάνουμε ασυναίσθητα και πριν από την αντιμετώπιση μιας δύσκολης ή δυσάρεστης κατάστασης. Η κατάσταση έντασης αυξάνει αυτόματα τόσο τον καρδιακό κτύπο όσο και τον αριθμό των αναπνοών, ενώ η ξεκούραση ή η χαλάρωση τους επιβραδύνουν. Αυτό είναι ένα σημαντικότατο γεγονός που πρέπει πάντα να θυμόμαστε ώστε να κατανοήσουμε πως όχι μόνο τα συναισθήματα, η διάθεση και η υγεία επηρεάζουν την αναπνοή μας, αλλά και πως αντίστοιχα μπορούμε να μάθουμε να τα επηρεάζουμε κι εμείς, εξασκούμενοι στο να ελέγχουμε την αναπνοή μας. Πρέπει, τέλος, να έχουμε κατά νου ότι ενώ όλες οι αναπνευστικές ασκήσεις ενδυναμώνουν τη φυσική μας κατάσταση και κάνουν το μυαλό μας πιο ελεύθερο και επαρκές, υπάρχουν διάφορες ειδικές ασκήσεις που πρέπει να θυμόμαστε για να αντιμετωπίζουμε ικανοποιητικά ορισμένες ενοχλήσεις.

Το αναπνευστικό σύστημα

Το αναπνευστικό σύστημα αποτελείται από:

1.         Τα όργανα της αναπνευστικής ή αεροφόρου οδού, δηλ. τη μύτη, με τις κοιλότητες της, το φάρυγγα, το λάρυγγα, την τραχεία αρτηρία και τους βρόγχους με τις βρογχικές διακλαδώσεις τους.

2.         Τους πνεύμονες, στους οποίους πραγματοποιείται η αιμάτωση, δηλαδή η αέρια ανταλλαγή ανάμεσα στο αίμα και τον ατμοσφαιρικό αέρα, με τη μεταβολή του φλεβικού αίματος σε αρτηριακό.

3.         Το οστεομυϊκό σύστημα, δηλαδή ο θωρακικός κλωβός και οι αναπνευστικοί μύες, που μαζί εξασφαλίζουν τον ικανοποιητικό αερισμό των πνευμόνων, διαμέσου των εναλλακτικών κινήσεων της αναπνοής και εκπνοής.

4.         Τον υπεζωκότα, λεπτό ορογόνο υμένα που αποτελείται από δύο πέταλα, το περίτονο, που επενδύει εσωτερικά τη θωρακική κοιλότητα, και το περισπλάχνιο, που περιβάλλει τους δύο πνεύμονες. Στα διπλανά σχέδια βλέπουμε τη θέση των πλευρών και του διαφράγματος στις 2 κυριότερες φάσεις της αναπνοής: στην επάνω προβολή (αριστερά) και στην πλευρική (δεξιά).

Κατά την αναπνοή, οι μύες των ανελκτήρων των πλευρών ευνοούν την ανύψωση των πλευρών διαμέσου της πίεσης που ασκείται σ' αυτές.

Το διάφραγμα χαμηλώνει, καλύπτοντας τα κοιλιακά σπλάχνα και αυξάνοντας την έκταση της θωρακικής κοιλότητας. Ανάλογα της υπερίσχυσης του διαφράγματος ή των έξω μεσοπλεύριων μυών στις αναπνευστικές κινήσεις διακρίνουμε δύο αναπνευστικούς τύπους: τη διαφραγματική (κοιλιακή), όπου υπερισχύει το διάφραγμα, και τη θωρακική (πλευρική) αναπνοή, κατά την οποία υπερισχύουν οι έξω μεσοπλεύριοι μύες (κατά την εισπνοή προβάλλει περισσότερο ο θώρακας). Στην εκπνοή έχουμε την αντίθετη κίνηση των πλευρών και του διαφράγματος. Αυτό το τελευταίο υψώνεται, καλύπτοντας τους πνεύμονες και ευνοώντας την εκκένωση, με συνέπεια την αποβολή του αέρα προς τα έξω.

Τι αναπνέουμε

Στον ανοιχτό ορίζοντα

Ο ανοιχτός αέρας, ο μη περιορισμένος από τοίχους και κλειστούς χώρους, ο απεριόριστος και ατέλειωτος: είναι αυτός που θα έπρεπε να αναπνέουμε όσο το δυνατόν συχνότερα.

Αλλά και εδώ υπάρχουν διαφορές: υπάρχει δηλαδή ο αέρας της πόλης που παρά τις αξιόλογες αντιρρυπαντικές προσπάθειες, σε κρατικό επίπεδο, δεν είναι αυτός που θα έπρεπε ν' αναπνέουμε. Στη συνέχεια υπάρχει ο εκτός της πόλης αέρας. Για την ώρα, όμως, θα μιλήσουμε γι" αυτό που για τους περισσότερους από εμάς αποτελεί το καθημερινό μας περιβάλλον για 300 ή και περισσότερες ημέρες το χρόνο: το αστικό.

Ο αέρας της πόλης δεν είναι ομοιόμορφα καλός ή κακός' αλλάζει συχνά σε απόσταση 50 μ. ή και λιγότερο. Η καλή φυσική μας κατάσταση είναι σε θέση να ουδετεροποιεί μια συγκεκριμένη ποσότητα και ένα συγκεκριμένο αριθμό τοξινών, με εξαίρεση το διοξείδιο του άνθρακα που καταστρέφει ανεπανόρθωτα την αιμοσφαιρίνη.

Ο αέρας δεν είναι μόνο ένα μείγμα οξυγόνου και ευγενών αερίων: είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι ενέργεια βιοηλεκτρική που οι μύστες της Ανατολής ονομάζουν prana και εμείς, οι κάτοικοι της Δύσης, ζωτική ενέργεια. Αυτή, αντίθετα από τις χημικές συνθέσεις του αέρα, που βρίσκονται σε ίσες ποσότητες σ' όλη την υδρόγειο, διανέμεται με ανόμοιο τρόπο και φαίνεται ότι εξαρτάται κυρίως από την παρουσία αρνητικών ιόντων στην ατμόσφαιρα.

Η επιφάνεια της γης είναι γεμάτη αρνητικά ιόντα, ενώ, κατά τον ηλεκτρισμό, η ανώτερη ατμόσφαιρα είναι θετική. Τα θετικά ιόντα, που είναι άτομα φορτισμένα θετικά, είναι βραδυκίνητα και αργά και έλκουν τα πιο μικρά αρνητικά ιόντα που είναι ελαφρότερα και περισσότερο ευκίνητα.

Όσο περισσότερο φορτισμένος με αρνητικά ιόντα είναι ο αέρας τόσο καθαρότερος και περισσότερο ζωτικός εμφανίζεται. Η σκόνη, το νέφος, η ομίχλη «τρώνε» τα αρνητικά ιόντα.

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΟΓΚΑ (ΠΡΑΝΑΓΙΑΜΑ)

Γι είναι το πραναγιάμα; Πρέπει πρώτα να εξηγήσουμε τι σημαίνει η λέξη πράνα για όποιον δε γνωρίζει. Πρόκειται για το σύνολο της ενέργειας που κινεί τον άνθρωπο, τη ζωτική του δύναμη, τον πιο μαλακό και αόρατο παράγοντα που γνωρίζουμε μέσα στη φύση. Έχει μεγάλη αναλογία με τον ηλεκτρισμό, το μαγνητισμό και το φως και συγχρόνως τους ξεπερνά (σύμφωνα με τον Lysebeth). Το πραναγιάμα είναι η τέχνη, καλλιεργημένη από χιλιετηρίδες στην Ανατολή, με την οποία προσλαμβάνεται το πράνα με την αναπνοή, και όχι μόνο αυτό, αλλά το κατευθύνει και σε εκείνα τα μέρη του σώματος που έχουν περισσότερη ανάγκη.

Η θέση, όπως σε όλες τις αναπνευστικές ασκήσεις, είναι με τη σπονδυλική στήλη σε στάση ευθεία και με το σώμα χαλαρωμένο.

Η καλύτερη στιγμή είναι αμέσως μετά το ξύπνημα, ή κατά τη διάρκεια της ημέρας μετά από λίγη ξεκούραση, ποτέ αμέσως μετά τα γεύματα και με στομάχι γεμάτο. Αρχίζει πάντα με μία μεγάλη και βαθιά εκπνοή.

Η εναλλασσόμενη αναπνοή έχει σκοπό να ελευθερώσει τις ανώτερες αναπνευστικές οδούς, κυρίως τις ρινικές κοιλότητες, να τονώσει το νευρικό σύστημα, να αυξήσει την οξυγόνωση και την αντοχή μας στο κρύο και τη ζέστη.

Καθιστή θέση: Μετά την εκπνοή κλείνετε το δεξί ρουθούνι και εισπνέετε με το αριστερό, αργά και σταθερά, κρατώντας την αναπνοή για λίγες στιγμές, αλλά χωρίς να νιώθετε ενόχληση. Κλείνετε το αριστερό ρουθούνι, ανοίγετε το δεξί και κάνετε μία πλήρη και αργή εκπνοή: εισπνέετε εκ νέου με το αριστερό, ίσως και μετά από μία παύση άπνοιας, και εκπνέετε με το αριστερό κ.ο.κ. με πλήρεις αναπνοές. Η ρυθμική αναπνοή μάς κάνει γνώστες του εσωτερικού ρυθμού μας, αφού είναι βασισμένη στον καρδιακό μας ρυθμό και μας οδηγεί στην αρμονία και την ισορροπία: Αυξάνει την αντίσταση μας σε κάθε ένταση και ηρεμεί το μυαλό. Πρέπει λοιπόν να γίνει μία σταθερή συνήθεια μας και να ολοκληρώνει όλες τις υπόλοιπες ασκήσεις. Η αναπνοή, η εκπνοή και οι τυχόν παύσεις πρέπει να είναι μετρημένες πάνω στο ρυθμό της καρδιάς μας.

Δεν είναι τόσο σημαντικός ο αριθμός των χτύπων σε κάθε φάση, ιδίως στην αρχή, όσο η συχνότητα και η ομοιότητα ανάμεσα σε μία φάση και σε κάποια άλλη. Θ' ανακαλύψετε από μόνοι σας ποιος είναι ο κατάλληλος ρυθμός για σας. Η κατακερματισμένη αναπνοή είναι αυτή κατά την οποία η εισπνοή και κυρίως η εκπνοή γίνεται με περισσότερη προσπάθεια. Είναι μία ευχάριστη προπόνηση που σας δίνει τη δυνατότητα να χαλαρώσετε (στην εκπνοή) και να αναζωογονηθείτε (στην εισπνοή). Κατά την εισπνοή μπορείτε να ανασηκώσετε το ένα χέρι και να το κατεβάσετε κατά την εκπνοή. Στην επόμενη αναπνοή ανασηκώνετε το άλλο και χαμηλώνετε το πρώτο κ.ο.κ. Οι κινήσεις σας πρέπει να έχουν ρυθμό και να γίνονται με απόλυτη ηρεμία, ενώ οι εναλλαγές των χεριών να είναι αυτόματες.

Η διπλή αναπνοή είναι παρόμοια με την προηγούμενη και έχει περίπου τα ίδια ευεργετήματα. Αντί να κατακερματίζεται σε πολλά μέρη, εισπνοή και εκπνοή είναι χωρισμένες μόνο σε 2 φάσεις: η πρώτη μικρή και η δεύτερη μεγάλη. Η εκπνοή γίνεται με το στόμα ημιανοιχτό, βγάζοντας τον ήχο χα-χααα.

Η ειδική κατά του στρες αναπνοή: κάνετε μερικές ρυθμικές αναπνοές, κρατώντας τα χέρια μπλεγμένα ή τις παλάμες ν' ακουμπάει η μία πάνω στην άλλη, ενώ τα πόδια είναι ενωμένα. Ακόμη μπορείτε, σηκωμένοι στις μύτες των ποδιών, να εισπνέετε βαθιά, σηκώνοντας συγχρόνως τα χέρια προς τα πλάγια. Εκπνέετε σιγά κατεβάζοντας φτέρνες και χέρια. Επαναλαμβάνετε περισσότερες φορές μέχρι να αισθανθείτε απελευθερωμένοι από κάθε κούραση.

Η καθαρτική αναπνοή: είναι ίδια με την εναλλασσόμενη, με τη διαφορά ότι κλείνουμε τα χείλη σφιχτά ρουφώντας τα προς τα δόντια, ενώ ο αέρας αποβάλλεται από ένα μικρό άνοιγμα του στόματος. Αποτοξινώνει και ενδυναμώνει τον οργανισμό. «Αναπνέοντας χρώμα». Αυτή η παράξενη άσκηση βελτιώνει την ικανότητα μας να συγκεντρωθούμε. Αν καταφέρουμε να την τελειοποιήσουμε, μπορεί να μας βοηθήσει πολύ στο να απαλλαγούμε από πόνους (χρώμα θαλασσί), να γεμίσουμε ενέργεια (κόκκινο), ν' απελευθερώσουμε το μυαλό μας και να καθαρίσουμε το πνεύμα μας (άσπρο, χρυσό). Κατ' αυτήν κάνουμε ρυθμικές αναπνοές ή εναλλασσόμενες και κατά τη διάρκεια των διάφορων φάσεων, με κλειστά μάτια, φανταζόμαστε έντονα ένα χρώμα μέχρι ν' αποκτήσουμε την εντύπωση ότι το βλέπουμε πραγματικά. Μπορούμε να εισπνέουμε γκρίζο ή μαύρο (αρνητικές σκέψεις όπως κατάθλιψη, εγωισμός κ.ο. κ.) και ν' εκπνεύσουμε λευκό ή χρυσό (θετικές σκέψεις). Η διακοπή της αναπνοής, δηλαδή η απουσία αναπνοής, πρέπει να είναι ένα φυσικό φαινόμενο και όχι να γίνεται αναγκαστικά. Όταν έχουμε «υπεραερίσει» το μυαλό μας, αυτό για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα είναι ικανοποιημένο από το οξυγόνο που έχει δεχθεί και είναι έτοιμο για μία βαθιά συγκέντρωση, απαραίτητη για τη διεργασία της σκέψης. Η αναπνοή αρχίζει πάλι από μόνη της, αυτόματα, όταν ο οργανισμός την έχει και πάλι ανάγκη.

Τι αναπνέουμε

Σε κλειστό χώρο

Η ηλεκτρική δύναμη στις κατοικίες είναι λίγο πάνω από το μηδέν. Κυρίως οι κατασκευές από τσιμέντο είναι σαν κλουβιά Faraday και δημιουργούν ένα θετικό ηλεκτρικό πεδίο. Επιπλέον, ο στάσιμος αέρας, όπως έχουμε ήδη δει, έχει λιγότερες δυνατότητες για να επαναφορτίσει το περιβάλλον. Και σαν να μην έφτανε αυτό, σκόνη και καπνός κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να συλλαμβάνουν τα αρνητικά ιόντα. Πολλοί κρατούν τα παράθυρα κλειστά για να μην μπαίνει η σκόνη από το δρόμο, αλλά από μετρήσεις που έχουν γίνει βλέπουμε ότι αυτό είναι και ανώφελο και επιβλαβές: Τα κλειστά μέρη έχουν ένα ποσοστό σκόνης ανώτερο από εκείνα στα οποία η κυκλοφορία του αέρα γίνεται κανονικά και αυτό γιατί το μεγαλύτερο μέρος της σκόνης που κυκλοφορεί και εναποτίθεται στο περιβάλλον που ζούμε, το παράγουμε εμείς. Καθένας απ' εμάς χάνει 1 με 1 ½ γραμ. δέρματος την ημέρα με τη μορφή λεπίων σχεδόν αόρατων. Αυτοί είναι οι κόκκοι της σκόνης που βλέπουμε να πετάνε στις ακτίνες του ήλιου μπροστά από το παράθυρο και που αποτελούν το 90% της σκόνης των κατοικιών και των χώρων εργασίας. Στα μπάνια και τις κρεβατοκάμαρες όπου το δέρμα, όπως είναι φυσικό, έρχεται σε επαφή με ασπρορουχα, και με το τρίψιμο αποβάλλεται πιο εύκολα, και όταν τα ρούχα τινάζονται ελευθερώνοντας το φορτίο του δέρματος, το ποσοστό είναι φυσικά πιο υψηλό απ' ό,τι στ' άλλα δωμάτια.

Ο κλιματιζόμενος αέρας

Πολλοί είναι εκείνοι που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του βρώμικου αέρα με μία εγκατάσταση κλιματιζόμενου αέρα. Το πρόβλημα είναι ότι ο αέρας που βγαίνει βρώμικος από τα εργοστάσια και φθάνει στην ατμόσφαιρα, ουδετεροποιεί γρήγορα τα αρνητικά ιόντα, άρα χρειάζεται σχετικά αργότερα λίγο φιλτράρισμα. Έτσι, τα κλιματιστικά μέσα προσφέρουν μεν αέρα με λιγότερη σκόνη, αλλά βιολογικά νεκρό. Τα άτομα που ζουν ή δουλεύουν σε μέρη με κλιματισμό όχι μόνο παθαίνουν πιο εύκολα κρυολογήματα, εξαιτίας της διαφοράς εξωτερικής και εσωτερικής θερμοκρασίας, αλλά και αισθάνονται ασυνήθιστα κουρασμένοι μετά από μακρά παραμονή σε τέτοιο περιβάλλον.

Σπρέι και αποσμητικά

Υπάρχει μία διαδεδομένη συνήθεια που καταστρέφει τον αέρα του σπιτιού μας: Η χρήση των σπρέι. Συχνά περιέχουν ουσίες βλαβερές για την υγεία μας, ενώ μέσω της αναπνοής μεταφέρονται στο σώμα μας. Αυτές οι ουσίες και κυρίως το καρβονικό φθόριο θεωρούνται ότι καταστρέφουν το όζον, μειώνοντας έτσι την προστασία μας από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Για την υγεία μας έχει αποδειχθεί ότι το σαπούνι και το νερό είναι το ίδιο ή και πιο αποτελεσματικά. Σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, πρέπει να εξαφανίσουμε την αιτία των κακών οσμών, ν' αερίζουμε πολύ καλά το περιβάλλον και να χρησιμοποιούμε φυτικές ουσίες για ν' αρωματίζουμε τον αέρα, όπως για παράδειγμα τα άνθη της λεβάντας, που μπορούν ν' αρωματίζουν για μήνες. Μπορείτε επίσης να κόψετε ένα κοτσανάκι λιβανιού για να καθαρίσετε και ν' απολυμάνετε τον αέρα. Ακόμα και οι πιο έντονες μυρωδιές, όπως αυτή των γάτων ή ενός ασθενή, μπορούν με αυτό τον τρόπο ν' εξαφανισθούν. Πρέπει επίσης ν' αποφεύγουμε με τον οποιονδήποτε τρόπο τα διάφορα εντομοκτόνα.

Καλό είναι για να αποφεύγουμε τα έντομα να βάζουμε στα παράθυρα την παραδοσιακή σίτα. Εάν θέλουμε να διαβάσουμε το βράδυ, ένα γλαστράκι με βασιλικό ή γεράνι πάνω στα παράθυρα θα αρωματίσει το περιβάλλον. Επίσης, η μυρωδιά της δάφνης είναι επαρκής για να κρατήσει μακριά τα έντομα. Τέλος, δεν πρέπει να κρατάμε τα αντισκωριακά μέσα στα συρτάρια. Τα φύλλα καρυδιάς, το νυχτολούλουδο, τα άνθη λεβάντας, ο λυκίσκος κ.ο.κ. είναι το ίδιο αποτελεσματικά.

Ένας μεγάλος εχθρός: ο καπνός

Εδώ θα μιλήσουμε για το πιο ασφαλές και αποτελεσματικό μέσο για να κακοποιήσουμε μόνοι μας τις αναπνευστικές μας οδούς και γενικά την υγεία μας: τον καπνό. Σ' αυτό το κεφάλαιο θα εξετάσουμε και θα μελετήσουμε την τοξική πλευρά αυτής της μόλυνσης και όχι την επίδραση της στην πνευματική μας κατάσταση. Με 20 τσιγάρα την ημέρα γίνεται μία αποθήκευση 300 mg αιθάλης (αντιστοιχεί σε 100 gr περίπου σ' ένα χρόνο) και ενός ποσοστού της τάξης του 10% μονοξειδίου του άνθρακα (έχοντας μίαν αντιστοιχία με την αιμοσφαιρίνη 200 φορές ανώτερη από ό,τι το οξυγόνο).

Έτσι το COHb εμποδίζει την οξυγόνωση του αίματος. Συχνά ολόκληρες οικογένειες ξεκληρίζονται από ελαττωματικές σόμπες: Το αποτέλεσμα του τσιγάρου είναι απλώς πιο αργό. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε τη δυσμενή επίδραση που έχει ο γεμάτος καπνό αέρας στα αρνητικά ιόντα, επίδραση που αντανακλάται κατά τον ίδιο τρόπο σε καπνιστές και μη. Οι ενοχλήσεις αρχίζουν με ένα ερεθισμό οξύ ή χρόνιο των αναπνευστικών οδών, του βλεννογόνου, του επιπεφυκότα, του τραχηλοβρογχικού συστήματος, με βήχα, οίδημα, μολύνσεις, συσπάσεις των βρόγχων, έκκριση βλέννας, χάσιμο της όσφρησης και της αίσθησης της γεύσης, με αγγειακές και καρδιακές διαταραχές, μείωση της αντίστασης στις ασθένειες, πίεση αυξημένη, γάγγραινα των άκρων ή νεοπλασίες σε διάφορα μέρη του σώματος, κατάθλιψη, ενοχλήσεις στην όραση και στο γαστρεντερικό σύστημα (π.χ. έλκος του δωδεκαδάκτυλου, προδιάθεση για ηπατική κίρρωση, βλάβες στο εγκεφαλονωτιαίο σύστημα κ.ο.κ.). Όλα αυτά δείχνουν καθαρά το πόσο επιβλαβές είναι το κάπνισμα: πράγματι, κατά τους ειδικούς, κάθε τσιγάρο αφαιρεί από τον καπνιστή 5-15 λεπτά ζωής, εκτός βεβαίως του ότι χειροτερεύουν και την ποιότητα της ζωής του. Πολλές είναι οι μέθοδοι για το σταμάτημα του καπνίσματος, όπως η παρακέντηση, η ομοιοπαθητική κ.ο.κ., αλλά ο πιο σίγουρος τρόπος είναι η δική μας θέληση να σταματήσουμε την επικίνδυνη συνήθεια του καπνίσματος, προσπαθώντας παράλληλα να έχουμε μία καλύτερη και πιο επαρκή αναπνοή. Οι φανατικοί καπνιστές, προσπαθώντας να σταματήσουν το τσιγάρο, εκμεταλλεύονται το λεγόμενο «νεκρό χώρο», δηλαδή το γεγονός ότι ο εισπνεόμενος αέρας δε φτάνει ολόκληρος στους πνεύμονες αλλά το τελευταίο μέρος μένει στις αναπνευστικές οδούς. Εάν λοιπόν εισπνέουν τον καπνό στο τελευταίο στάδιο της εισπνοής, θα βλάψουν τον εαυτό τους λιγότερο.

ΠΟΙΟ ΚΛΙΜΑ;

Ο καθένας πρέπει να αναζητήσει το κλίμα που ταιριάζει περισσότερο στην υγεία του και εκεί να κάνει τις διακοπές του. Γνωρίζοντας τα διαφορετικά αποτελέσματα που έχει το κάθε κλίμα στον οργανισμό μας, αφ'ενός θα περάσουμε ευχάριστα την περίοδο αυτή, που τόσο έχει ανάγκη ο σύγχρονος άνθρωπος, και αφ'ετέρου θα αποφύγουμε δυσάρεστες εκπλήξεις. Ο αέρας αναζωογονεί, ο ήρεμος αέρας καλμάρει. Μην αλλάζετε πολύ συχνά κλίμα κατά τη διάρκεια μιας περιόδου διακοπών, εάν θέλετε πραγματικά να ξεκουραστείτε. Και μη νομίζετε ότι μένοντας μέσα σ' ένα κλιματιζόμενο χώρο αυτό θα σας κάνει καλό. Ο αέρας δωματίου δεν είναι πολύ διαφορετικός στην εξοχή από εκείνον του σπιτιού σας. Γι' αυτό βγείτε όσο το δυνατόν περισσότερο στον καθαρό αέρα (και κυρίως με τη βροχή και τον αέρα, βεβαίως προφυλαγμένοι, εάν δεν έχετε συνηθίσει). Οι δρόμοι μιας παραθαλάσσιας πόλης δεν έχουν ιδιαίτερα καλύτερο κλίμα από τους δρόμους μιας οποιασδήποτε αστικής πόλης, γι' αυτό πλησιάστε όσο το δυνατόν περισσότερο την παραλία και αναπνεύστε το ιώδιο της θάλασσας. Όποιος πάντως θέλει να οξυγονωθεί δίχως να θέσει τον οργανισμό του σε κλιματικές αλλαγές πολύ έντονες, μπορεί να διαλέξει κάποιο χαμηλό λόφο. Η λίμνη, επίσης, συστήνεται για μικρές περιόδους διακοπών. Μην ξεχνάτε όμως ότι πρόκειται για κλίμα υγρό, που δεν είναι ιδιαίτερα υγιεινό, και ιδίως σε περιπτώσεις μακρόχρονης παραμονής. Αντίθετα, το βουνό και η θάλασσα συστήνονται για τον καθαρό και υγιεινό αέρα που προσφέρουν. Πρέπει όμως να ξέρουμε ότι όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι και η διαμονή μας. Σε ό,τι αφορά τη θάλασσα, η εκλογή των νησιών και των παραθαλάσσιων μερών, δεν επηρεάζει τα ευεργετικά αποτελέσματα του καθαρού αέρα, αλλά μπορεί ν' αποτελέσει μιαν αντένδειξη για ορισμένες ασθένειες, πράγμα που πρέπει να εκτιμηθεί από το γιατρό.

Εντολή: Περισσότερο οξυγόνο

Στην καθημερινή ζωή πρέπει, όταν αυτό είναι δυνατόν, να εκτιθέμεθα και να αναπνέουμε όσο το δυνατόν περισσότερο καθαρό αέρα, που όπως είδαμε και πιο πάνω είναι και ο μοναδικός που μπορεί να μας εξασφαλίσει τη συνδρομή του ηλεκτρικού πεδίου και των αρνητικών ιόντων, στοιχείων τόσο σημαντικών για την υγεία μας. Οι νοικοκυρές, π.χ., θα μπορούσαν να τοποθετήσουν ένα τραπέζι και μία καρέκλα στην ταράτσα ή δίπλα στο ανοιχτό παράθυρο, εάν δε διαθέτουν κήπο, και να κάνουν εκεί πολλές από τις καθημερινές εργασίες τους. Πολλοί τεχνίτες και ελεύθεροι επαγγελματίες θα μπορούσαν να κάνουν το ίδιο. Στην αρχή η ιδέα ακούγεται λίγο παράξενα, αλλά γρήγορα θα διαπιστώσετε μίαν αλλαγή στη διάθεση και στην όλη υγεία σας. Όποιος δεν έχει καμία από τις πιο πάνω δυνατότητες, θα πρέπει να κάνει λίγη αναπνευστική γυμναστική το πρωί, αμέσως μετά το ξύπνημα, μπροστά στο ανοιχτό παράθυρο, να προσπαθεί να περπατά όσο το δυνατόν περισσότερο, κάνοντας μερικές ασκήσεις κατά τη διαδρομή. Επίσης, καλό είναι, εάν το περιβάλλον και οι συνάδελφοι το επιτρέπουν, να εργάζεστε με τα παράθυρα ανοιχτά, τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα. Αλλά και κατά τη διάρκεια του νυχτερινού σας ύπνου καλό θα ήταν το παράθυρο του δωματίου σας ή η μπαλκονόπορτα να είναι ανοιχτό και το χειμώνα για την ανανέωση της ατμόσφαιρας. Ο κρύος αέρας αναζωογονεί πολύ πιο γρήγορα απ' ό,τι ο ζεστός, γι' αυτό το χειμώνα φτάνει ν' ανοίξουμε λίγο το παράθυρο για ν' αλλάξουμε αέρα, αλλά και... διάθεση.

Η κίνηση είναι υγεία

Η κίνηση αυξάνει τον αριθμό και το βάθος των αναπνοών, γι' αυτό τα σπορ είναι απαραίτητα και πρέπει να γίνονται στον ανοιχτό αέρα. Τουλάχιστον λίγο βάδισμα ή τζόγκινγκ, που τόσο πολύ είναι της μόδας, είναι επιβεβλημένα, όπως άλλωστε και το ποδήλατο. Τέλος, πρέπει οπωσδήποτε να κολυμπάμε ή να κινούμαστε στο νερό. Εκτός από το ευεργετικό αποτέλεσμα που έχει το κρύο νερό, το οποίο αυξάνει την οξυγόνωση του σώματος μέχρι διπλασιασμού, στο κολύμπι έχουμε το πλεονέκτημα ότι ο αέρας πάνω από την επιφάνεια του νερού, εκτός από τα διάφορα μικροστοιχεία που διαθέτει, είναι και γεμάτος από ζωτική ενέργεια. Η κίνηση στο νερό αυξάνει την ένταση της αναπνοής. Βέβαια, αυτό στον ιδανικό αέρα της θάλασσας και όχι στις πισίνες όπου η υπερβολική ποσότητα χλωρίου κάνει τον αέρα πάνω από το νερό ιδιαίτερα τοξικό.

Πώς αναπνέουμε

Δεδομένου ότι εισάγουμε και εξάγουμε αέρα 5.000 έως 24.000 φορές την ημέρα, είναι πολύ σημαντικό το πώς γίνεται αυτή η λειτουργία, που αν ακολουθηθεί σωστά μας δίνει υγεία και ζωτικότητα. Η σωστή θέση είναι σημαντική για να επιτρέπει στα αναπνευστικά όργανα να προσλαμβάνουν μία επαρκή ποσότητα αέρα, και για ν' αφήνουν ελεύθερη την ενέργεια να κυκλοφορεί στο σώμα μας. Η σπονδυλική στήλη πρέπει να είναι ευθεία, ασχέτως εάν είμαστε ξαπλωμένοι, καθισμένοι η όρθιοι. Αυτό ισχύει για όλες τις δραστηριότητες αλλά είναι κυρίως σημαντική κατά τη διάρκεια των αναπνευστικών ασκήσεων, που θα έχαναν από την αποτελεσματικότητα τους εάν οι πνεύμονες ήταν διπλωμένοι. Δυστυχώς, κυρίως οι νέοι, πολύ μικρή σημασία δίνουν στη σωστή θέση του σώματος τους. Συχνά τους βλέπουμε να κάθονται με την πλάτη γυρτή προς τα μπρος, ή με τη μία ωμοπλάτη μπροστά και την άλλη προς τα πίσω, ή τέλος ισορροπώντας την καρέκλα με τα πόδια να τεντώνουν προς τα πίσω τη σπονδυλική τους στήλη. Την κακή αυτή συνήθεια βλέπουμε σε πολλά άτομα, που έχουν απαρνηθεί την ευθεία στάση, μια στάση για την οποία ο homo sapiens ήταν τόσο υπερήφανος. Στη σωστή στάση και αναπνοή, τα εσωτερικά όργανα, όπως το συκώτι, ή το πεπτικό σύστημα, είναι σαν να τίθενται κάτω από ένα ευεργετικό μασάζ ή μια υγιεινή γυμναστική.

Κλαδική, θωρακική, κοιλιακή και πλήρης αναπνοή

Ονομάζονται, επίσης, υψηλή αναπνοή, μεσαία, χαμηλή, γιόγκι. Η υψηλή αναπνοή ή της κλείδας επηρεάζει αποκλειστικά την περιοχή ανάμεσα στην καρδιά και το λαιμό: ανυψώνονται τα πλευρά, η κλείδα και οι πλάτες, προκαλεί σύσπαση στην κοιλιά που με τη σειρά της προκαλεί σύσπαση και ανυψώνει το διάφραγμα. Σ' αυτού του είδους την αναπνοή χρησιμοποιείτε μόνο το πιο στενό μέρος του θώρακα και των πνευμόνων, αναπνέοντας λίγο αέρα. Η θωρακική αναπνοή επηρεάζει το χώρο ανάμεσα στο στέρνο και την καρδιά. Σ' αυτήν τα πλευρά ανυψώνονται, η κοιλιά συσπάται, το διάφραγμα ανεβαίνει. Αυτό το είδος αναπνοής δίνει καλύτερα αποτελέσματα από την προηγούμενη, αλλά δεν είναι επαρκής. Η κοιλιακή αναπνοή, βαθιά, χαμηλή ή διαφραγματική, είναι καλύτερη από τις άλλες δύο: αυτή ασκείται από τα νεογνά και από τους πρωτόγονους λαούς και μαθαίνεται από εμάς ύστερα από ιατρική υπόδειξη. Χρησιμοποιεί τη ζώνη των μυών κάτω από τον ομφαλό. Η πλήρης αναπνοή ή γιόγκι περιλαμβάνει και συνδυάζει 4 επίπεδα: εκμεταλλευόμενη τα πλεονεκτήματα των προηγουμένων, με μία και μόνη κίνηση, από τα χαμηλά προς τα ψηλά, κατά την εισπνοή, και από τα ψηλά στα χαμηλά κατά την εκπνοή, μ' ένα ρυθμό αργό και συνεχή, βοηθά στην καλύτερη επιτέλεση της λειτουργίας της αναπνοής. Εισπνέοντας κατεβάζουμε την αναπνοή πρώτα στο στομάχι και μετά στην κοιλιά. Μετά ανοίγουν τα πλευρά από κάτω προς τα πάνω επαναφέροντας ταυτόχρονα την κοιλιά στην αρχική της θέση. Η εκπνοή είναι επίσης αργή, αρμονική και συνεχής, και μπορεί να τελειώσει με μία ελαφρά σύσπαση της κοιλιάς.

Με λίγη σταθερή προσπάθεια θα μάθουμε αυτό τον τρόπο αναπνοής, ο οποίος είναι πιο υγιεινός και η βάση για πολλές ασκήσεις.

Βρέφη, άνδρες και γυναίκες αναπνέουν με διαφορετικό τρόπο. Έχουμε ήδη διαπιστώσει ότι τα παιδιά έχουν αυθόρμητα μία βαθιά αναπνοή. Η αναπνοή του άνδρα παραμένει κοιλιακή, ενώ αυτή της γυναίκας είναι περισσότερο θωρακική. Και τούτο και για διάφορους φυσιολογικούς λόγους, αλλά και για λόγους δευτερογενείς, όπως ο τρόπος ένδυσης. Επιπλέον, η αναπνοή του άνδρα είναι κατά 30% πιο μεγάλης διάρκειας, τόσο κατά την εισπνοή όσο και κατά την εκπνοή. Αυτό το γεγονός δεν πρέπει να εμποδίζει τις γυναίκες να εξασκούνται στην αναπνευστική γυμναστική: γι' αυτές είναι προτιμότερο ν' αρχίσουν την εισπνοή συσπώντας πρώτα τους μυς του στήθους.

Αναπνοή μέσω μύτης ή μέσω στόματος;

Η ερώτηση θα έπρεπε να ήταν περιττή αλλά από τη στιγμή που πολλά άτομα αναπνέουν με το στόμα, θα επιμείνουμε σ' αυτό το θέμα.

Μόνο διαμέσου της μύτης και αν βέβαια ακολουθηθεί σωστά, η αναπνοή επιτρέπει την εισπνοή μιας επαρκούς ποσότητας αέρα έτσι ώστε να γεμίσουν οι κοιλότητες των πνευμόνων και να πάρει ο οργανισμός την απαραίτητη ενέργεια. Τα άτομα που αναπνέουν μερικές φορές με το στόμα, όπως αποδεικνύουν οι διάφορες στατιστικές, που κατά καιρούς έχουν γίνει, είναι πιο αδύναμοι και πλήττονται από πολλές ασθένειες.

Η αναπνοή από τη μύτη προστατεύει από τις ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, αφού τα ρινικά κοιλώματα, ακριβώς γι' αυτόν το λόγο, είναι επενδυμένα με φίλτρα που κατακρατούν σκόνη και βρωμιά, ενώ παράλληλα υγραίνουν και ζεσταίνουν τον αέρα πριν φθάσει τα πιο ευαίσθητα όργανα, όπως τους βρόγχους και τους πνεύμονες. Το στόμα δε διαθέτει τέτοιο μηχανισμό άμυνας, γι' αυτό αυτού του είδους η αναπνοή είναι φορέας μολύνσεων, προκαλεί ξηρότητα του ουρανίσκου και του λαιμού, ενώ προκαλεί και άλλες ασθένειες, όπως καταρροή, συνάχι κ.ο.κ. Φυσιολογικά λοιπόν θα πρέπει ν' αναπνέουμε με τη μύτη, εκτός αν πρόκειται για ορισμένες ασκήσεις γιόγκα, που είναι χρήσιμες για να διατηρηθούν οι ρινικές κοιλότητες ελεύθερες, και οι οποίες γίνονται με ειδική τεχνική, την οποία και μας υποδεικνύει ο εκπαιδευτής.

Το βάθος της αναπνοής καθορίζει την ποσότητα του προσλαμβανόμενου αέρα. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε όλη την ημέρα πλήρεις και πολύ βαθιές αναπνοές.

Από την άλλη όμως είναι ανάγκη να αερίζουμε καλά σε καθημερινή βάση τους πνεύμονες μας. Μερικές ασκήσεις εύκολες αλλά αποτελεσματικές θ' αυξήσουν την ικανότητα των θωρακικών και των παραπλεύρων μυών, έτσι ώστε η σωστή αναπνοή να γίνει ανάγκη και συνήθεια μας.

Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Ένας δρόμος προς την υγεία ή τη θεραπεία από διάφορες ασθένειες μας προσφέρεται από τις αναπνευστικές οδούς, που έχουν τη δυνατότητα, διαμέσου της αίσθησης της όσφρησης, να ξεχωρίζουν τις ουσίες που ενστικτωδώς αναγνωρίζουμε ως ευεργετικές ή ευχάριστες και να τις αφομοιώσουν από τις υπερευαίσθητες πνευμονικές κυψελίδες.

Τα ιοντισμένα πτητικά στοιχεία φτάνουν μαζί με τον αέρα στη μύτη μας, μπαίνουν στους ρώθωνες, περνούν τους διαδρόμους τους, και φτάνουν στις περιοχές, που είναι ικανές να εντοπίσουν τις οσμές. Φυσιολογικά, μόνο μία μικρή ποσότητα εισπνεόμενου αέρα φτάνει αυτή την περιοχή, αλλά όταν δεχόμαστε μία ευχάριστη οσμή ανοίγουμε ενστικτωδώς τους ρώθωνες και εισπνέουμε πιο βαθιά για να πάρουμε μία μεγαλύτερη ποσότητα αρώματος. Αυτό το είδος της αναπνοής (συνήθεια των πρωτόγονων λαών) προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Προσθέτουμε ότι οι εσάνς των βάλσαμων των φυτών είναι πολύ ευεργετικές και ερεθιστικές για το νευρικό σύστημα ουσίες, που μπορούν να προκαλέσουν βαθιές αντιδράσεις, ακόμα και άμεσες, σε όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Απόδειξη τούτου είναι ότι ενστικτωδώς κρατάμε την αναπνοή μας ή αναπνέουμε όσο πιο λίγο μπορούμε όταν εντοπίσουμε μία κακή και ενοχλητική οσμή.

Πώς όμως μπορούμε να θέσουμε σε εφαρμογή αυτή τη γνώση στην καθημερινή μας ζωή; Προσπαθήστε να περάσετε τα χέρια σε ένα θάμνο φασκομηλιάς ή βασιλικού και μετά μυρίστε τα για να δείτε την ένταση του «φυλακισμένου» αρώματος και την αίσθηση της ευχαρίστησης που σας δίνει. Γι' αυτό λοιπόν, κατά τη διάρκεια των περιπάτων σας, καλό είναι να σταματάτε κάθε τόσο για να μυρίσετε ή να χαϊδέψετε ένα λουλούδι ή ένα φυτό (δε χρειάζεται να το κόψετε). Στο σπίτι κρατήστε όσο το δυνατόν περισσότερο φρέσκα λουλούδια, κυρίως κατά την περίοδο που ανθίζουν στη φύση από μόνα τους. Κρατήστε ένα βάζο με αρωματικά φυτά, όπως φασκομηλιά ή βασιλικό, που σας είναι επίσης χρήσιμα στην κουζίνα και σας προστατεύουν από ενοχλητικά έντομα. Και η λεβάντα ή άλλα ξηρά λουλούδια, εκτός από τα πλεονεκτήματα που ήδη είδαμε ότι προσφέρουν, συνεισφέρουν στο γεγονός ότι κάθε τόσο μπορείτε να παίρνετε μία δόση αέρα που τόσα πολλά πλεονεκτήματα έχει για την υγεία σας. Για να εκμεταλλευτείτε καλύτερα αυτά τα υγιεινά πλεονεκτήματα είναι προτιμότερο να προσθέτετε φυτικά αρώματα στο νερό του μπάνιου. Πάντως, από τα απλά αφρόλουτρα προτιμήστε αυτά που περιέχουν φυτικά εκχυλίσματα που βρίσκονται στα καταστήματα με φυτικά ή διαιτητικά προϊόντα. Στον ελεύθερο χρόνο μας έχουμε τη δυνατότητα να κερδίζομε την ενέργεια που έχουμε καταναλώσει. Πρέπει να χρησιμοποιούμε με έξυπνο τρόπο τον ελεύθερο χρόνο μας.

Κυρίως τις γλυκιές και όμορφες εποχές (άνοιξη, φθινόπωρο), μπορούμε να κάνουμε διάφορα δημιουργικά πράγματα στον καθαρό αέρα, όπως να διαβάζουμε, να τρώμε, να ξεκουραζόμαστε να κοιμόμαστε, να κάνομε διάφορα παιχνίδια ή να ασχολούμαστε με τα χόμπι μας κ.λπ. Για το αφρόλουτρα σας μη χρησιμοποιείται καυτό νερό, αλλά χλιαρό. Προσέξτε, κατά τη διάρκεια του λουτρού σας, το νερό να έχει σταθερή θερμοκρασία. Αυτό θα βοηθήσει πολύ στην χαλάρωση σας.

Η διάρκεια της αναπνοής. Σχεδόν όλοι έχουμε τη συνήθεια ν' αναπνέουμε βιαστικά και με μικρές αναπνοές. Αυτό, εκτός του ότι καταστρέφει την υγεία μας, μικραίνει σημαντικά και τη ζωή μας. Πράγματι, φαίνεται ότι η συχνότητα των αναπνοών έχει άμεση σχέση με τη μακροβιότητα. Ισχύει, λοιπόν, ο κανόνας ότι κάθε άνθρωπος έχει έναν προσωπικό τρόπο αναπνοής που πρέπει ν' αλλάξει με υπομονή και με λίγες ασκήσεις κάθε φορά, έτσι ώστε να επιτύχει ένα χρόνο εισπνοής-εκ-πνοής και ένα χρόνο ξεκούρασης των πνευμόνων, γεμάτων ή άδειων.

Η δύναμη της αναπνοής μετριέται με το μάκρος, δηλαδή από την απόσταση από την οποία είναι αισθητή η εκπνοή. Κατά τη διάρκεια μιας φυσικής άσκησης ή ενός έντονου συναισθήματος αυξάνει αισθητά το μάκρος. Φυσιολογικά, στην καθημερινή ζωή θα πρέπει να επιτελούμε την αναπνοή μας με τρόπο αργό και αρμονικό, δίχως να κρατάμε τον αέρα πιέζοντας τον εαυτό μας, ούτε να τον σπρώχνουμε έξω με βία, γιατί η συνήθεια της βίαιης αναπνοής μειώνει τη ζωτικότητα του οργανισμού.

Η γλυκιά-απαλή αναπνοή. Αποφεύγετε να κακοποιείτε τις αναπνευστικές σας οδούς, όργανα πολύ ευαίσθητα και εύθραυστα, με βίαιες αναπνοές. Η τεχνική της αναπνοής σας πρέπει να βελτιωθεί φυσιολογικά και βαθμιαία, με σταθερότητα αλλά και με ήπιο τρόπο.

Η ένδυση

Είναι σημαντικότατος παράγοντας για μια σωστή αναπνοή και τούτο για 2 λόγους. Πρώτα απ' όλα δεν πρέπει να σφίγγει ούτε στη μέση, ούτε στην κοιλιά, ούτε στο θώρακα (ζώνες, μπούστα, γραβάτες, στηθόδεσμοι), γιατί έτσι θα εμποδίζει την ελεύθερη διείσδυση και εξάπλωση του αέρα. Κατά δεύτερο λόγο, τα ρούχα πρέπει να είναι μη αδιάβροχα ώστε να παρέχουν το μέγιστο της αναπνοής στο δέρμα. Αυτή η λειτουργία της αναπνοής του δέρματος, που βοηθά πολύ στην αποτοξίνωση, συνήθως δεν είναι ευρέως γνωστή και γι' αυτό υποτιμάται.

Γι' αυτό: ρούχα μόνο από φυτικές ίνες και όχι συνθετικά, και φυσικά μόνο στην ποσότητα την απολύτως απαραίτητη για την προστασία μας από τους ατμοσφαιρικούς παράγοντες. Ακόμη, όποτε το επιτρέπουν οι συνθήκες, αφήστε το δέρμα ν' αναπνεύσει δίχως ρούχα, γυμνό, και απελευθερώστε το από τα νεκρά κύτταρα που εμπόδιζαν την ελεύθερη διέλευση του αέρα, κάνοντας συχνά ντους, μπάνια, τρίβοντας το δέρμα με μία πετσέτα, ένα σφουγγάρι ή μία βούρτσα για μασάζ κ.λπ.

Χρήσεις και ιδιαίτερα ευεργετήματα των αναπνευστικών ασκήσεων

Στα σπορ

0 αθλητισμός, όσο και όποτε γίνεται, έχει θαυματουργά αποτελέσματα. Πρέπει, όμως, κατά τις αθλητικές μας δραστηριότητες, να χρησιμοποιούμε την αναπνοή σαν έναν παράγοντα λογικό, και με ειδική τεχνική.

Πράγματι, οι αναπνευστικές ασκήσεις αναπτύσσουν και ενδυναμώνουν τα αναπνευστικά όργανα που με τη σειρά τους αυξάνουν την ταχύτητα, την αντοχή, και τη δύναμη του αθλητή. Στην ανάπτυξη της ικανότητας του αναπνευστικού συστήματος είναι εξαιρετικά ευεργετική η «κοντή» και εναλλασσόμενη αναπνοή. Ωστόσο, πρέπει να τονίσουμε ότι οι τεχνικές δεν είναι οι ίδιες για τα διάφορα σπορ.

Στις πρώτες βοήθειες

Εάν το θύμα ενός ατυχήματος δεν αναπνέει, αλλά η καρδιά χτυπά ακόμα, το ξαπλώνουμε σε μία σκληρή επιφάνεια, γονατίζουμε στο πλάι του, βάζουμε το ένα χέρι μας κάτω από τον τράχηλο και με το άλλο του πιάνουμε το κεφάλι. Γέρνουμε το κεφάλι όσο πιο πίσω μπορούμε, στη συνέχεια με το χέρι πιάνουμε το πιγούνι και κλείνουμε το στόμα. Παίρνουμε μια βαθιά εισπνοή και διοχετεύουμε τον αέρα στη μύτη του θύματος αρκετές φορές, μέχρις ότου αρχίσει ν' αναπνέει μόνο του. Εάν διοχετεύετε ο αέρας στο στόμα, πρέπει να είναι κλειστοί οι ρώθωνες για να αποφεύγεται η διαφυγή του αέρα. Αναπνοή, καρδιακό μασάζ και θεραπεία διδάσκονται στα διάφορα τμήματα πρώτων βοηθειών για εθελοντές.

Για τη χαλάρωση

Αυτογενής προπόνηση, προπόνηση που ανταμείβει. Αυτές οι τεχνικές βασίζονται κυρίως στη γνώση του σώματος μας και των λειτουργιών του. Και στα δύο, η αναπνοή έχει σημαντικότατο ρόλο. Γίνεται σε κλειστά γυμναστήρια, κάτω από την καθοδήγηση ειδικών καθηγητών, αλλά μπορεί να γίνει και στο σπίτι με βιβλία και κασέτες. Η εκμάθηση στο σπίτι δε συστήνεται σε άτομα νευρικά και πολύ συναισθηματικά.

Ο έλεγχος του σώματος και της αναπνοής. Η κατάκτηση της ελευθερίας με τη βοήθεια του ελέγχου του σώματος και της αναπνοής είναι ίσως ο πιο όμορφος στόχος. Εκτός του ότι είναι πολύ σημαντικός παράγοντας της ψυχικής μας υγείας, είναι επίσης ευεργετικός στη φυσική μας υγεία. Ο έλεγχος της αναπνοής αυξάνει ακόμη και τις νοητικές ικανότητες, ενισχύει την αυτοπειθαρχία μας και εξασφαλίζει την αρμονία της ύπαρξης μας. Ο έλεγχος του σώματος δε σημαίνει άρνηση ή ανάταση με την κακή έννοια, αλλά μία ζωή πιο γεμάτη, μέσα στην οποία το σώμα μας είναι απλώς ένα όργανο και όχι ο κυρίαρχος της θέλησης μας. Η αυτοσυγκέντρωση και το ζεν χρησιμοποιούν τις αναπνευστικές τεχνικές ως προετοιμασία, γιατί μόνο ένα σώμα που δεν απασχολεί το μυαλό με πόνο και ένα μυαλό καλά οξυγονωμένο επιτρέπουν και εξασφαλίζουν την ψυχική και σωματική πληρότητα, παράγοντα τόσο απαραίτητο στην ψυχοσωματική μας ισορροπία, αλλά και μια σωστή αυτοσυγκέντρωση χωρίς κούραση και αφηρημάδα.

Η αναπνοή ως θεραπεία

Για την υψηλή πίεση, ο Rudolf Breuss συνιστά την παρακάτω άσκηση, εκτός από τη λήψη μαγιάς της μπίρας και αφεψήματος αχιλλέας: εισπνέετε βαθιά από τη μύτη, εκπνέετε βγάζοντας με σειρά αυτούς τους ήχους: I, Ε, Ο, ΟΥ, Α, Σκ..., εισπνοή και εκπνοή διάρκειας 7 δευτερολέπτων η καθεμία, για 5 ή 10 λεπτά, αρκετές φορές την ημέρα.

Για το κρύωμα υπάρχει μία ανάλογη απλή συμβουλή: στα πρώτα συμπτώματα κάνετε αμέσως μερικές πλήρεις αναπνοές και θα νιώσετε γρήγορα καλύτερα. Όταν αισθάνεστε κρύο κάντε για λίγα λεπτά την πλήρη αναπνοή και θα σας διαπεράσει ένα ευχάριστο αίσθημα ζέστης. Εάν το κρύωμα έχει ήδη προχωρήσει, πρέπει να συνδυάσετε την άσκηση αυτή με μία ιδρωτοποιό κομπρέσα.

Η φωνή ξεκουράζεται με αυτή την άσκηση: εισπνοή πλήρης, κάντε με τα χείλη ένα σχηματισμό σαν να σφυρίζετε και εκπνεύστε με δύναμη αλλά με λίγο αέρα κάθε φορά.

Τα νευρικά κέντρα ενδυναμώνονται και αναζωογονούνται έτσι: καθίστε όρθιοι με την πλάτη ίσια και κάντε μία πλήρη εισπνοή. Απλώστε τους βραχίονες μπροστά, καταβάλλοντος τη λιγότερη προσπάθεια για να τους διατηρήσετε όρθιους. Κουνήστε ελαφρά τα χέρια προς τις πλάτες, συσπώντας τους μυς των βραχιόνων μέχρις ότου το χέρι να σχηματίσει γροθιά. Επαναφέρετε αργά τους βραχίονες οριζόντια, αλλά αυτήν τη φορά γρήγορα. Επαναλάβετε αρκετές φορές. Εκπνεύστε με δύναμη από το στόμα.

Η κυκλοφορία επαναδραστηριοποιείται και με αυτή την άσκηση. Σε στάση όρθια και με ευθύ το κορμί κάνετε μία βαθιά εισπνοή και κρατάτε τον αέρα. Σκύβετε ελαφρώς και πιάνετε ένα αντικείμενο (π.χ. μπαστούνι), αυξάνοντας τη δύναμη σας. Αφήνετε το αντικείμενο, γυρίζετε όρθιοι εκπνέοντας αργά. Επαναλάβετε αρκετές φορές.

Ο πόνος μαλακώνει με όσο το δυνατόν περισσότερη χαλάρωση και κάνοντας βαθιές και αργές αναπνοές, όσο πιο γλυκά και ήρεμα μπορούμε.

Χρήσιμη είναι επίσης και αυτή η άσκηση: καθίστε ή ξαπλώστε με τη σπονδυλική στήλη ευθεία και αναπνεύστε κανονικά και βαθιά, συγκεντρώνοντας τη σκέψη στο γεγονός ότι γεμίζετε ενέργεια. Με τη σκέψη αυτή κατευθύνετε την ενέργεια της αναπνοής στο μέρος που πονά. Με κάθε εισπνοή προσλαμβάνεται ενέργεια, οι εκπνοές συγκεντρώνονται εναλλακτικά στον ερεθισμό του μέρους που πονά και στην αποβολή του πόνου. Μπορείτε, επίσης, να εναποθέσετε ένα χέρι στο μέρος που πονά, ενώ παράλληλα κάνετε την αναπνευστική σας άσκηση.

Η υγιεινή του αναπνευστικού συστήματος

Το ντους ή η πλύση της μύτης θα έπρεπε να είναι ένας καθημερινός κανόνας υγιεινής για όλους μας, ούτως ώστε οι ρινικές κοιλότητες να είναι ελεύθερες από τις ακαθαρσίες. Αυτό ισχύει κυρίως γι' αυτούς που ζουν σε περιοχές με αέρα όχι και τόσο καθαρό.

Πριν από τις αναπνευστικές ασκήσεις, πραναγιάμα ή όχι, μπορείτε να κάνετε αυτή την άσκηση: Κάτω από τη βρύση, γεμίζετε την κοιλότητα του χεριού με λίγο κρύο νερό ή χλιαρό και το ρουφάτε πρώτα με το ένα ρουθούνι και μετά με το άλλο. Εάν σας βολεύει, καλύτερα να χρησιμοποιήσετε τη διακεκομμένη αναπνοή για να κατορθώσετε ν' αναπνεύσετε μία ορισμένη ποσότητα, που πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερη. Μετά ξεφυσάτε τη μύτη και τη σκουπίζετε. Όταν είσαστε στη θάλασσα κάνετε την άσκηση αυτή με θαλασσινό νερό όσο το δυνατόν πιο συχνά: είναι η καλύτερη προφύλαξη κατά της ρινικής καταρροής, οξείας ή χρόνιας. Σε πολλά καταστήματα πωλείται θαλασσινό νερό, που προέρχεται από πολύ βαθιές και καθαρές θάλασσες.

Οι γιόγκι χρησιμοποιούν τη «λότα», ένα είδος μικρής τσαγιέρας, για τις ρινικές πλύσεις. Εδώ περιοριζόμαστε, απλώς, να σας το αναφέρουμε σαν ένα μέσο για τις πλύσεις της μύτης. Εάν σας ενδιαφέρει μπορείτε να ανατρέξετε σε ειδικά για τη γιόγκα βιβλία.

Οι γαργάρες γίνονται κυρίως σε περίπτωση βραχνάδας, αφωνίας, ή πονόλαιμου. Χρησιμοποιείτε αλατισμένο νερό ή αφέψημα φασκομηλιάς (βράζετε το νερό, σβήνετε και αφήνετε να μουλιάσουν μερικά φύλλα φασκομηλιάς). Παίρνετε λίγο από το έγχυμα και γυρίζετε προς τα πίσω το κεφάλι. Με το στόμα ανοιχτό κουνάτε το υγρό στη στοματική κοιλότητα, βγάζοντας δυνατά λίγο αέρα.